محمدتقی ایمان
احمد کلاته ساداتی

قواعد روش شناختی حاکم بر پارادایم های علم و اهمیت ورود ارزش ها و اخلاقیات در آنها از موضوعات مورد بحث مسئولیت اجتماعی علم به شمار می رود. مسئولیت اجتماعی علم عبارت است از مبانی روش شناختی و ارزش شناختی هر حوزه از علم که تعهد نسبت به این مبانی به عنوان مسئولیت اجتماعی عالمان آن علم شناخته می شود. در پارادایم های غربی، مسئولیت اجتماعی علم دارای مبانی متفاوت، متکثر و حتی متضاد است؛ در حالی که در جهان بینی اسلامی، ورود به واقعیت و شکل گیری نظریه اجتماعی، مبتنی بر مدار توحید است. این وحدت، اصل بلامنازع و غیر قابل تغییر و قاعده پذیرفته شده اندیشه و تفکر اسلامی است. در اندیشه اسلامی، با توجه به مسئولیت انسان ها در برابر خداوند، خویشتن و جامعه، همه و بخصوص عالمان اجتماعی مسئول اند تا با مفاهیم ارزشی این جهان بینی، جهان اجتماعی خود را بسازند.  این مفاهیم ارزشی، علم نافع و معرفت شناسی توحیدی باعث شده تا مسئولیت اجتماعی علم در اسلام، متمایز از معیارهای مرسوم در پارادایم های علم غربی باشد.

جهان بینی اسلامی, معرفت شناسی توحیدی, علم نافع, عمل صالح, پارادایم های علم