سنگ شناسی و جایگاه زمین ساختی توده گرانودیوریتی لخشک, شمال باختر زاهدان, ایران

توده گرانودیوریتی لخشک در ۱۰ کیلومتری شمال باختر زاهدان واقع شده و به صورت بیضوی شکل با امتداد شمال باختر-جنوب خاور در رسوبات فلیشی ائوسن نفوذ کرده است. این توده، پس از جایگزینی مورد هجوم تعداد زیادی دایک موازی با روند شمال خاور-جنوب باختر قرار گرفته است. دایکها حدود ۳۰-۲۰ درصد حجم توده را به خود اختصاص داده اند و دامنه ترکیبی گسترده ای از گرانودیوریت تا مونزودیوریت دارند.      سنگهای توده نفوذی لخشک از نوع کلسیمی-  قلیایی و غالبا متاآلومین بوده و از لحاظ فراوانی P۲O۵ و Th در برابر SiO۲ ، مشابه گرانیتهای نوع I است. مقدار TiO۲ این سنگها در محدوده مقادیر TiO۲ گرانیتهای حاشیه قاره قرار می گیرد. مقادیر MgO، Na۲O، Ni، Cr، عدد Mg و فقیر شدگی این سنگها از Y با مذابهای آداکیتی حاصل از ذوب بخشی پوسته اقیانوسی جوان شبیه است. مقدار پایین  Ba/La سنگهای مورد مطالعه بیانگر ذوب بخشی پوسته اقیانوسی فرورو قبل از بی آب شدن آن است.     این سنگها از عناصر LIL و LREE غنی شدگی نشان می دهند در حالی که از عناصر HREE و Y تهی شده اند و دارای بی هنجاری منفی Nb، Ta، P، Ti و بی هنجاری  مثبت Pb می باشند. بی هنجاری منفی Nb و Ta بیانگر نقش پوسته اقیانوسی در متاسوماتیسم گوه گوشته است. بی هنجاری مثبت Pb به آلایش ماگما با پوسته قاره ای و متاسوماتیسم گوه گوشته ای اشاره دارد.      به نظر می رسد که تشکیل توده گرانودیوریتی لخشک می تواند با فرورانش پوسته اقیانوسی جوان سیستان به زیر بلوک افغان در ارتباط باشد. همچنین مقادیر پایین HREE، ۱۳/۱۵>Y، ۲/۱>Yb، وجود میانبارهای آمفیبولیتی و کاهش مقدار Yb نسبت به افزایش SiO۲ در این سنگها، با ذوب بخشی آمفیبولیتهای حاصل از فرورانش سنگ کره اقیانوسی به ژرفاهای بیش از ۳۵ کیلومتر سازگار است.  

کلیدواژه ها:

سنگ شناسی ، ژئوشیمی ، فرورانش ، گرانودیوریت ، گروه دایک ، زاهدان ، ایران