بررسی تغییرات کیفیت شیمیایی فاضلاب خام و پساب شهری در اثر عبور از ستون های خاک

چکیده افزایش جمعیت، محدودیت منابع آب و همچنین حجم عظیم فاضلاب های تولید شده در شهرها و لزوم دفع مناسب آن ها، ضرورت بهره گیری از فاضلاب را افزایش داده است. دفع فاضلاب در خاک یکی از باصرفه ترین روش های دفع فاضلاب است، به طوری که با عبور فاضلاب از خاک، کیفیت شیمیایی آن بهبود می یابد. به همین منظور، آزمایشی در ستون های پلی اتیلنی به ارتفاع ۱۵۰ و قطر ۱۱ سانتی متر در ۷ دوره ۱۵ روزه در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. فاضلاب خام و فاضلاب تصفیه شده تصفیه خانه پرکندآباد در ستون های پر شده از خاک لوم شنی، در شرایط غرقاب متناوب به کار برده شدند. در پایان آزمایش، پارامترهایی مانند اسیدیته، شوری، نسبت جذب سدیم، نیتروژن – نیتراتی، فسفر – فسفاتی، کربن آلی کل و دو فلز سنگین نیکل و کادمیم در نمونه های زه آب جمع آوری شده از ستون های خاک اندازه گیری شدند نتایج به دست آمده بیانگر آن است که میانگین مقدار تمام پارامترهای فوق (به جز اسیدیته) در زه آب های خروجی، همواره کمتر از میانگین مقدار آن در فاضلاب های ورودی به ستون های خاک است اما با استمرار کاربرد فاضلاب ها در طول زمان بر مقدار آن ها افزوده شده است. در بررسی تاثیر نوع فاضلاب بر مقدار پارامترهای ذکر شده در زه آب های خروجی نیز مشخص گردید که میانگین مقدار اسیدیته زه آب ها در نتیجه عبور فاضلاب خام (۶۵/۷) به طور معنی داری کمتر از فاضلاب تصفیه شده (۷۱/۷) است در حالی که برای میانگین مقدار نیتروژن-نیتراتی، فسفر-فسفاتی و نیکل، عکس این تاثیر مشاهده شد. به طوری که میانگین مقدار آن ها در زه آب ستون هایی که از فاضلاب خام استفاده شده بود به ترتیب برابر ۹۶/۲۱، ۰۵۵/۰ و ۰۱۵/۰ میلی گرم بر لیتر و در زه آب ستون هایی که از فاضلاب تصفیه شده استفاده شده بود به ترتیب برابر ۴۸/۲۰، ۰۲۴/۰ و ۰۱۲/۰ میلی گرم بر لیتر به دست آمد. تاثیر نوع فاضلاب بر سایر پارامترها معنی دار نگردید. به طور کلی با توجه به مقدار نسبت جذب سدیم، نیتروژن-نیتراتی و کربن آلی کل در زه آب ها و همچنین مقدار دو فلز سنگین نیکل و کادمیم در فاضلاب های مورد استفاده به ویژه فاضلاب خام و خطراتی که انتقال آن ها به دنبال دارد، تخلیه دراز مدت فاضلاب در خاک باید با مدیریت صحیحی صورت گیرد. واژه های کلیدی: فاضلاب خام، فاضلاب تصفیه شده، کیفیت شیمیایی زه آب، ستون خاک