محمود قلعه نویی - دانشیار طراحی شهری، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
سارا ثابت - کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

جدایی‎گزینی باعث پیدایش آشوب های شهری و چالش میان گروه های اقلیت می شود. نظریه «حق به شهر» هنجاری جهت کاهش گسست‎های شهری است. هدف پژوهش حاضر تبیین میزان و شدت جدایی‎گزینی اجتماعی-فضایی در شهر اصفهان است. این پژوهش از روش کمی کمک گرفته است و با استفاده از فرمول دونکن و نرم افزار جی.آی.اس و با شاخص های شغل، مهاجرت و سواد، به شناسایی میزان جدایی‎گزینی اجتماعی-فضایی و محل‎های بروز آن در شهر پرداخته است. جدایی‎گزینی متغیری وابسته به طرد اجتماعی است و سنجش آن از طریق طرد اجتماعی انجام می‎شود. برای این سنجش از شاخص‎های اقتصادی (شغل)، فرهنگی (زبان) و سیاسی (تمایلات سیاسی) و نیز شاخص‎های جایگزین استفاده می‎شود. در پژوهش حاضر این سنجش با استفاده از آمار سرشماری سال ۸۵ و ۹۰ مرکز آمار و در مقیاس حوزه بلوک در محدوده رسمی شهر اصفهان انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که پارامترهایی چون بی سوادی، بیکاری و مهاجرت از عوامل جدایی‎گزینی در برخی محلات (همچون طوقچی، خیابان لاله، زینبیه و عاشق اصفهانی) است و همچنین ساکنان ده ساله و بیشتر در مرکز شهر و محلات ثروتمندتر مستقر هستند. در گام بعدی از روش قیاس استفاده شده است و نتایج به دست آمده از فرمول دونکن با مطالعه مشابه در پاریس مقایسه شده است. نتایج حاکی است که شهر اصفهان ساختار فضایی نسبتا منسجمی دارد و در نسبت با پاریس کمتر دچار گسست اجتماعی-فضایی است. گام سوم پیشنهاد استراتژی‎های طراحی شهری است که با توجه به وضعیت گسست اجتماعی-فضایی اصفهان ماهیتی پیش‎گیرانه دارند و در راستای کاهش جدایی‎گزینی در شهر عمل می‎کنند.

جدایی‎گزینی اجتماعی-فضایی, چندپارگی‎شهری, حق به شهر, طرد اجتماعی, شهر اصفهان