حسن هاشمی زرج آباد - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
مرتضی نهاری - کارشناس ارشد باستان شناسی دانشگاه بیرجند

اسلامیه شهری است در شمال شرقی فردوس که بعد از زلزله سال ۱۳۴۷ خورشیدی در این منطقه تاسیس گردید. خانه های این شهر توسط معماران محلی و بدون حمایت و نظارت دولت وقت احداث شد. در این پژوهش سعی بر آن است با ارائه پلان و عکس به توضیح و توصیفی در مورد معماری این خانه ها دست یازیم. مطالعات انجام گرفته موید این امر است خانه های احداث شده بعد از زلزله در این شهر تقریبا دارای پلان یکسان بوده و به صورت خانه باغ بنا شده اند و ساختار فضایی شامل ایوان ورودی، هشتی، دالان، حیاط، اتاق هایی با کارکردهای مختلف و باغی که ساختمان در آن قرار گرفته، می باشد. مصالح به کار رفته در خانه باغ های اسلامیه اکثرا بوم آورد است از قبیل خشت و گل و آجر؛ جهت خانه ها همگی بدون استثنا شمال غربی- جنوب شرقی (رون اصفهانی) بوده این خانه ها در بعد از زلزله - خلاف خانه های سازمانی که توسط دولت در فردوس ساخته شده بود- از نمونه خانه های قبل از زلزله فردوس الگو گرفته است. خانه های تاریخی فردوس که کاملا با اوضاع اجتماعی، معیشتی و اعتقادی مردم و خصوصا شرایط اقلیمی منطقه متناسب بوده الگویی برای خانه باغ های تازه تاسیس بعد از زلزله در اسلامیه است.

الگوی معماری, ساختار فضایی, خانه باغ های اسلامیه, فردوس