جستاری فقهی در مفاد قاعده الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار

  • سال انتشار: 1400
  • محل انتشار: دوفصلنامه پژوهش های فقهی زنان و خانواده، دوره: 3، شماره: 5
  • کد COI اختصاصی: JR_ZKJ-3-5_004
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 297
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

فهیمه سادات حسینی

چکیده

هرگاه در مکلف، عملی که ناشی از سوء اختیار وی باشد، صادر شود و به­ موجب آن عمل، وی ناچار به سرپیچی و امتناع در اوامر و نواهی شارع گردد با عنایت به قاعده عقلی الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار، فعل صادرشده، ارادی و نامشروع بوده و آثار حقوقی و کیفری متناسب با آن مترتب خواهد گشت. باتوجه به اهمیت قاعده مذکور و کاربرد گسترده آن در فقه اسلامی، بررسی مفاد آن ضرورت دارد. ازاین­رو، نوشتار حاضر با عنوان جستاری فقهی در مفاد قاعده الامتناع بالاختیار لاینافی­ الاختیار با هدف تبیین مفاد قاعده مذکور با روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفته است. نگارنده پس در جمع­ آوری اطلاعات به­صورت کتابخانه­ای و تحلیل آن، نتایجی به ­دست آورد که عبارت است در: الف) پذیرش قاعده عقلی الامتناع بالاختیار در علم کلام سبب مسئول شناخته­ شدن مکلف در این مسئله است؛ ب) این مبنا زمینه­ ساز ورود قاعده به مباحث علم اصول مانند تعلق یا عدم تعلق خطاب و عقاب به مکلف در فرض مذکور، اجتماع امر و نهی و تقویت واجب شد؛ ج) تبیین مفاد قاعده در علم کلام و اصول، بیان­گر ظرفیت این قاعده کلی عقلی برای جریان در ابواب مختلف فقهی است.

کلیدواژه ها

امتناع, اضطرار, اختیار, مکلف, الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.