تناص قرآنی در اشعار دعبل خزاعی

همواره شاعر در شعر خود به دنبال این است که آشفتگی محیط خود را به وسیله شعر توصیف کند که گاهی برای تعبیر از چنین آشفتگی هایی باز میماند. این هنگام است که شاعر به مولفه های فراتر از مولفه های فکری بشر یعنی قرآن کریم، متوسل می شود. در واقع شاعرانی که الگوی الهام بخش اعجازبیانی قرآن را درک کرده اند می دانند که روی آوردن به این کتاب آسمانی به واسطه دارا بودن فضای غنی ملکوتی و آرامش بخش بودن آن شایسته ترینمتن برای تاثیر پذیری است. تاثیر تعامل و اثر شاعر و متن قرآن کریم زمانی آشکار می گردد که با رویکرد اثرپذیری و وامگیری بازخوانی شود. دعبل بنعلی خزاعی (متوفای ۲۴۶ ق) از شاعران برجسته عصر عباسی از پیشوایان شعر و ادب آن روزگار بود که از شعرش به عنوان وسیله ای برای دفاع از حقوق اهل بیت استفاده می کرد و در این مسیر حق طلبانه از کلام و اعجاز الهی یعنی قرآن کریم بهره می گرفت. مضامین اشعار اهل بیت مواردی همچون مدح و مقام اهل بیت عصمت و طهارت و هجو دشمنان آن بزرگواران، رثاء و پندهای اخلاقی می باشد. ایشان در بسیاری از مضامین شعری خویش به صور مختلفی همچون: لفظی، معنوی و ضمنی از آیات و عبارات قرآنی بهره ها برده است. وی در شعرش گاهی فقراتی از آیه های قرآن به طور کامل ذکر می کند و گاهی از اوقات نیز بدون اینکه الفاظ قرآن کریم را به صورت مستقیم در شعرش بیاورد به آیات قرآن کریم اشاره می کند؛ مانند: ماجرای غدیر و ولایت امیرالمومنین (ع)، وفای به عهد، محبت به اهل بیت (ع) که ایشان به صورت ضمنی به آن اشاره کرده است.

کلیدواژه ها:

قرآن ، اهل بیت (ع) ، دعبل خزاعی ، تناص ، عصر عباسی