مهدی نقی خانی - PhD Student of Cognitive Psychology-Social Cognition, Institute for Cognitive Science Studies (ICSS) and Researcher Fellow, Statistical Research and Training Center (SRTC), Tehran, Iran
جواد حاتمی - Associate Professor of Psychology, Department of Psychology, Tehran University, Tehran, Iran and Institute for Cognitive Science Studies (ICSS), Tehran, Iran
عذرا جهانی تابش - Lecturer and Postdoctoral Researcher, University of California, Davis, USA
کاوه کیانی - Lecturer in Data Science, School of Science, Engineering & Environment, the University of Salford, Manchester, United Kingdom

مقدمه: William James رابطه بین تفکر آگاهانه و عادت را این گونه تعریف می کند که تفکر فاصله ای بین عادت ها است و انسان ها دائما در حال جابه­ جایی شناختی بین تفکر آگاهانه و عادت هستند. هدف پژوهش، حاضر شناسایی وجود فرایند جابه ­جایی شناختی بین عادت (تصمیم گیری عادتی) و تفکر (تصمیم گیری آگاهانه) در تصمیم گیری بازار سهام بود. همچنین نقش نوع یادگیری توصیفی_تجربه ای به همراه نقش سواد آماری و ریسک پذیری بر دو ویژگی زمان پایدار شدن و زمان انعطاف پذیرشدن فرایند جابه­ جایی شناختی و برون داد تصمیم گیری مورد بررسی قرار گرفتند. روش کار: در مطالعه حاضر، ۵۴ شرکت کننده در دو گروه یادگیری تجربه ای (۳۰ نفره) و یادگیری توصیفی (۲۴ نفره) به صورت تصادفی قرار گرفتند و به مدت ۶۰ روز متوالی در یک محیط شبیه سازی شده بازار سهام، سرمایه گذاری کردند. در این پژوهش، میزان سواد آماری و سطح ریسک پذیری شرکت کنندگان با استفاده از پرسشنامه سواد آماری و پرسشنامه ارزیابی ریسک فینامتریک (FinaMetrica) مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین داده ها با استفاده از روش آماری تشخیص نقطه تغییر چندگانه، آزمون مانایی و تحلیل کوواریانس چند متغیره در نرم­ افزارهایR  و ۲۶-SPSS مورد تحلیل آماری قرار گرفتند. یافته ­ها: نتایج نشان داد که در تصمیم گیری بازار سهام فرایند جابجایی شناختی بین تصمیم گیری عادت و تصمیم گیری آگاهانه وجود دارد. همچنین یادگیری توصیفی_تجربه ای، بهمراه سطح ریسک پذیری بر دو ویژگی زمان پایدار شدن و زمان انعطاف پذیرشدن فرایند جابه ­جایی شناختی و برونداد در بازار سهام تاثیرگذار هستند؛ در حالی که سواد آماری در این خصوص بی تاثیر می باشد. نتیجه گیری: یادگیری توصیفی و ریسک­پذیری می تواند انعطاف پذیری را افزایش داده و تصمیمات سرمایه گذاری در بازار سهام را بهبود بخشد. سازمان های بورس می توانند تحلیل توصیفی اطلاعات و افزایش سطح ریسک پذیری را به عنوان بخشی از تصمیم­ گیری راهبردی کاربران تجویز کنند.

Description-Experience learning, Cognitive shifting process, Risk tolerance, Statistical literacy, یادگیری توصیفی تجربه ای, فرایند جابه­جایی شناختی, ریسک پذیری, سواد آماری, بازار سهام