زمین شیمی، سنگ زایش و جایگاه زمین ساختی سنگ های آتشفشانی و نفوذی در محدوده ذخایر مس پورفیری درآلو و سرمشک، جنوب کمربند مس کرمان، ایران

کمان ماگمایی سنوزوییک ارومیه- دختر، میزبان اصلی ذخایر مس± مولیبدن± طلای نوع پورفیری در ایران است. تمرکز اصلی این ذخایر، در بخش جنوبی این کمان رخ داده است که با نام کمربند مس کرمان شناخته می شود. محدوده های اکتشافی درآلو و سرمشک در بخش جنوبی کمربند کرمان و در امتداد یک پهنه گسلی با روند شمال باختر- جنوب خاور با طول ۱۰ کیلومتر و عرض ۵/۰ تا ۱ کیلومتر قرار گرفته اند. در این دو محدوده، روانه های گدازه آندزیتی- بازالتی و بازالتی و نیز سنگ های آذرآواری ائوسن، مورد هجوم توده های نفوذی گرانودیوریتی گرانولار ائوسن پایانی- الیگوسن و توده های تونالیتی- گرانودیوریتی پورفیری میوسن قرار گرفته اند. همه این واحدها توسط دایک های پس از کانی سازی با ترکیب دیاباز، آندزیت و ریولیت قطع شده اند. هر دو نوع سنگ های آتشفشانی و نفوذی، گرایش زمین شیمیایی کالک آلکالن دارند؛ گروه نخست بیشتر متاآلومین و گروه دوم پرآلومین هستند. در نمودار بهنجار شده با مقادیر گوشته اولیه و کندریت، همه واحدهای سنگی غنی شدگی آشکاری در عناصر لیتوفیل درشت یون و عناصر خاکی کمیاب سبک نسبت به عناصر با شدت میدان بالا و عناصر خاکی کمیاب سنگین نشان می دهند. این الگوی توزیع، همراه با بی هنجاری های منفی نیوبیم، تانتالم و تیتانیم، از ویژگی های ژئوشیمیایی ماگمای مرتبط با محیط های فرورانش است. توده های تونالیتی بیشترین تفریق را دچار شده اند، که با نسبت Lan/Ybn میان۸۱/۷ تا ۲۱/۱۸ مشخص می شود. این نسبت در سنگ های آتشفشانی برابر با ۵۲/۱ تا ۱۶/۵ است که نشانگر تفریق پایین ماگمای مادر آنهاست. توده های گرانیتوییدی با نسبت Lan/Ybn میان ۶۱/۶ تا ۵۶/۷ مشخص می شوند. ویژگی های زمین شیمیایی توده های نفودی هر دو منطقه درآلو و سرمشک، نشانگر سهم بیشتر رسوبات و مواد پوسته ای در ناحیه ذوب، در مقایسه با سیال های آزاد شده از تختال فرورونده است. ماگمای مادر سنگ های آتشفشانی، کمترین تاثیر را از مواد پوسته ای پذیرفته است و ممکن است تنها کمی متاثر از سیال های آزاد شده از تختال فرورونده شده باشد. ویژگی های زمین شیمیایی سنگ های آتشفشانی و نفوذی در محدوده مورد مطالعه، نشانگر گذار از محیط کمان جزیره ای در پالئوسن- ائوسن به محیط کمان حاشیه قاره ای در نئوژن است که این مسئله با داده های مربوط به برخی نقاط دیگر کمربند کرمان هماهنگ است.

کلیدواژه ها:

درآلو- سرمشک ، کمربند کرمان ، مس پورفیری ، کمان ارومیه- دختر ، پهنه فرورانش ، کمان جزیره ای ، کمان حاشیه قاره ای