ثریا مددخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
عزیزاله خیری - استادیار، علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
مسعود ارغوانی - استادیار، علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
محسن ثانی خانی - استادیار، علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
زینب محکمی - مربی، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

کاربرد محرک های زیستی در راستای تولید فرآورده های بیولوژیک سازگار با محیط زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می تواند سبب افزایش رشد کمی و کیفی گیاهان و کاهش اثر تنش های محیطی بر آنها شود. به منظور بررسی اثر محرک های زیستی تحت تنش کم آبیاری بر ویژگی های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) این آزمایش در سال زراعی ۹۸ به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش آبیاری (۱۰۰% و ۷۰% ظرفیت زراعی) و فاکتور فرعی محلول پاشی محرک های عصاره زعفران (۰.۰۱% و ۰.۰۵%)، عصاره جینسینگ (۰.۵% و ۱%)، آمینو اسید ال- سیستئین (۵۰ و۱۰۰ میکرومولار) و تیمار شاهد (عدم محلول پاشی) در مراحل ۴، ۸ و ۱۲ برگی بود. ویژگی های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی در مرحله ۹۰% گلدهی گیاهان ارزیابی شدند. در این آزمایش در شرایط آبیاری کامل، بالاترین میزان کلروفیل کل (mg/g FW ۳۵.۶۸)، کاروتنوئید (mg/g FW ۹.۱۸) و محتوای نسبی آب برگ (۸۳.۲۰%) از تحریک توسط ال- سیستئین با غلظت ۵۰ میکرومولار حاصل شد. در حالی که تحت شرایط تنش آبی بالاترین محتوای فنل کل (mg GA/g DW ۳۳.۱۷)، فلاونوئید کل (mg QE/g DW ۱.۵۳) و ظرفیت آنتی اکسیدانی (۹۵.۳۷%) از تیمار عدم محلول پاشی محرک های زیستی حاصل شد. بالاترین درصد اسانس (۰.۳۸%) مربوط به تیمار ۱۰۰ میکرومولار ال- سیستئین در شرایط آبیاری کامل بود. اگرچه پارامترهای مورفولوژیکی بادرشبو تحت شرایط آبیاری کامل بیشترین مقدار خود را داشتند اما اعمال تنش کم آبیاری منجر به سنتز مقادیر بالاتری از ترکیب های فنولی، فلاونوئیدی و بروز خاصیت آنتی اکسیدانی قوی تر گردید.

آمینواسید, اسانس, محلول پاشی, تنش خشکی, عصاره جینسینگ, عصاره زعفران