سنگ نگاری، ژئوشیمی و جایگاه زمین ساختی سنگ های آتشفشانی ترشیری منطقه بشگز (شمال باختر سربیشه، خراسان جنوبی)

در منطقه بشگز در ۵۰ کیلومتری شمال باختر سربیشه و در حاشیه خاوری بلوک لوت، واحدهای گدازه ای ترشیری با ترکیب آندزیت بازالتی، آندزیت و داسیت رخنمون دارند. بافت چیره این سنگ­ها،­ پورفیری با زمینه میکرولیتی- شیشه ای، گلومروپورفیری و حفره ای است. کانی های اصلی در گدازه­های آندزیتی شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن، آمفیبول، بیوتیت و در داسیت­ها شامل پلاژیوکلاز، کواتز، آمفیبول و بیوتیت هستند. بررسی های ژئوشیمیایی نشان می دهد که این سنگ ها، ماهیت کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا دارند. غنی شدگی Sr، Zr، Cs، Th، K، تهیشدگی Nb، Ti، P، Ba و غنی­شدگی LREE نسبت به HREE در نمونه های بررسی شده، بیانگر شکل گیری آنها در محیط وابسته به فرورانش و حاشیه فعال قاره­ای است. بر پایه نمودار نسبت های عناصر کمیاب، سنگ های آتشفشانی منطقه بشگز در گستره کمان های آتشفشانی جوان یا مراحل آغازین فرورانش واقع شده اند. میزان Mg# در سنگ های آتشفشانی منطقه بشگز بهطور میانگین حدود ۴۸ است که بیانگر نقش اجزای گوشته ای در تشکیل آنهاست. نسبت­ پایین Sm/Yb (کمتر از ۵/۲) در گدازه­های بررسی ­شده، بیانگر نبود گارنت در منشا است. نسبت پایین Zr/Ba (میانگین۳۴/۰) و نسبت La/Nb بالا (۱۹/۳-۲۲/۲) در گدازه­های منطقه مورد مطالعه، نشان‎ دهنده خاستگاه گوشته سنگکره‎ای است. نمودارهای نسبت MREE/HREE، نشان از این دارد که گدازه­های منطقه بشگز در قلمرو رخساره اسپینل ‎لرزولیت فلوگوپیت دار جای می گیرند. نسبت پایین Ba/Rb (۲۰<) و نسبت بالای Rb/Sr (۱/۰>)، حضور فلوگوپیت را در منشا تایید می­کند. الگوی یکنواخت عناصر خاکی کمیاب و مقادیر متوسط LaN/LuN (۱۴-۸) در سنگ­های حدواسط و اسیدی بشگز، بیانگر ارتباط ژنتیکی آنهاست.

کلیدواژه ها:

آندزیت ، کالک آلکالن ، اسپینل لرزولیت ، بشگز ، بلوک لوت