محمد ابراهیمی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
معصومه رفیعی - کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

در شمال زاویه (جنوب باختر کرج) رخنمون گسترده ای از سنگ های آتشفشانی- آذرآواری ائوسن با ترکیب بازیک، حدواسط و اسیدی گسترش دارد. این مجموعه آتشفشانی- آذرآواری شامل گدازه های با ترکیب سنگ شناسی بازالت، تراکی بازالت، تراکی آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت، تراکی داسیت، ریولیت و سنگ های آذرآواری مانند ایگنیمبریت، توف جوش خورده، توف بلورین، توف خرده سنگی، توف بلورین خرده سنگی، توف خاکستر و لاپیلی سنگ است. در این توالی آتشفشانی و آذرآواری ایگنیمبریت حجم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص می دهد. بافت های متداول در سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه شامل پورفیریتیک، گلوپورفیریتیک، کومولوفیریک، بادامکی و تراکیتی هستند. در سنگ های آذرآواری قطعات خرده سنگی و بلورهای خرد شده به طور معمول یافت می شوند. در ایگنیمبریت ها بافت اتاکسیتی به‎ طور متداول دیده می شود. ساخت جریانی در گدازه های ریولیتی و ساخت منشوری در جریان های گدازه و ایگنیمبریت های منطقه وجود دارند. کانی های اصلی در سنگ های مورد مطالعه شامل پیروکسن، آمفیبول، بیوبیت، پلاژیوکلاز و کوارتز است که با کانی های فرعی فلدسپار پتاسیم دار، کانی های کدر و الیوین دگرسان شده همراه هستند. کلسیت، کلریت، اپیدوت و سریسیت نیز به عنوان کانی ثانویه وجود دارند. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی، سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه بیشتر کالک آلکالن هستند؛ ولی تعداد کمی از نمونه‎ها در برخی نمودارها در محدوده آلکالن و شوشونیتی قرار می گیرند. بی هنجاری منفی Nb و Ti، بی هنجاری مثبت Pb، غنی شدگی از عناصر سنگ‎دوست درشت‎یون، غنی شدگی از عناصر خاکی کمیاب سبک و تهی شدگی از عناصر با میدان پایداری بالا نشان از این دارد که ماگمای مادر این سنگ­ها از یک گوشته سست کره ای متاسوماتیسم شده در بالای پهنه فرورانش منشا گرفته است. وجود بافت غربالی فراوان در پلاژیوکلازها، خورده شدن پلاژیوکلازها و پیروکسن ها و همچنین حاشیه سوخته بیوتیت ها و آمفیبول ها همگی نشان‎دهنده وجود شرایط عدم تعادل در سامانه است که این امر به احتمال زیاد از  اختلاط ماگمایی ناشی می شود. با این وجود، هضم، بالاآمدگی سریع ماگما و کاهش فشار نیز می تواند این بافت ها را ایجاد کند.

سنگ های آتشفشانی- آذرآواری, ژئوشیمی, جایگاه زمین ساختی, کرج, پهنه ارومیه- دختر