سمر کلهر - مدرس دانشگاه سوره، تهران، ایران
نیلوفر درستی نادعلی - مدرس دانشگاه سوره، تهران، ایران

از مهمترین ویژگی های نگارگری قاجار، عناصر بصری موجود در ترکیب بندی یک تصویر است که می تواند بیانگر مفاهیم بهکاررفته در آن باشد. در این پژوهش، نگاره های بر تخت نشستن ضحاک و فریدون از شاهنامه داوری اثر هنرمند شیرازی،محمد داوری، انتخاب و مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفته شده اند، تحقیق حاضر در پی پاسخ به این پرسش ها می باشد که کدامنگاره روایت تصویر و عظمت پادشاه را با به کارگیری عناصر بصری، بیشتر مورد توجه قرار داده است؛ کدام طیف از نشانه هایتصویری در بازشناسی نقش پادشاهان تاثیر بیشتری دارند و به لحاظ ویژگی های بصری چه شباهت ها و تفاوت هایی میان دونگاره وجود دارد. هدف از انجام این پژوهش مطالعه ترکیب بندی و به طور کلی یافتن ارتباط تصویری میان نگاره های موردبحث بوده است. به نظر میرسد، به دلیل آنکه موضوع هردو نگاره درباری و با مفهوم مشترک تصویرسازی شده اند، نگارگر تلاشزیادی در جهت بیان داستان و نمایش عظمت پادشاهی به کار بسته باشد. بررسی نگاره ها نشان می دهد ساختار اصلی تصاویربر اساس روابط هندسی شکل ها و محورهای نامرئی عمودی و افقی تنظیم شده است و در مجموع نگارگر در نگاره بر تختنشستن فریدون، به لحاظ ساختار ترکیب بندی، تجسم خطوط و مفاهیم مرتبط با آنها در بیان عظمت درباری موفقتر عملکرده است و در مقابل، نگاره بر تخت نشستن ضحاک به لحاظ انتقال اندیشه بنیادین متن به تصویر، تحرک و پویایی بیشتریدارد. رویکرد نگاره ها انسان گرایانه است تا طبیعت گرایانه و این ویژگی در پیوند با اشعار فردوسی شکل گرفته است. اینپژوهش به روش توصیفی- تطبیقی انجام و اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای جمع آوری گردیده است.

شاهنامه داوری، بارگاه، ضحاک، فریدون، عناصر بصری