محمد زرقی - عضو هیات علمی گروه عکاسی دانشکده هنر دانشگاه نیشابور، خراسان رضوی، ایران

عکاسی در سال ۱۸۴۲ م/ ۱۲۵۸ ق، حدودا ۳ سال بعد از اعلام رسمی اختراع عکاسی در جهان، وارد ایران شد. هرچند بااندکی تاخیر، از حدود سال ۱۸۵۸ م/ ۱۲۷۵ ق، با آغاز آموزش نظام مند عکاسی در دربار و تاسیس اولن عکاسخانه در ایران میتوان شاهد رونق عکاسی در بین اشراف و اندک طبقه مرفه جامعه بود، هرچند سال های بسیار طی شد تا این پدیده واردفرهنگ تصویری و زندگی عموم جامعه دوران قاجار شود. دلایل مختلفی برفرازها و فرودهای جریان توسعه و عمومی شدنعکاسی در این دوران تاثیرگذار بودهاند. یکی از مهمترین این عوامل وضعیت عکاسخانهها در سطح کشور بوده است. این تحقیقسعی بر آن دارد تا با بهره مندی از روش تاریخی و مقایسه ای و رویکرد توصیفی تحلیلی و با کاربرد نظریه تاریخ اجتماعی بهبررسی، تحلیل و در نهایت به درک و شناخت بهتر از چگونگی تاثیرگذاری و نقش عکاسخانه ها بر روند رشد و گسترش عکاسیو فرهنگ تصویری آن در جامعه ی ایران قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ دست یابد. این پژوهش ابتدا به شرح چگونگی تاسیس اولینعکاسخانه ها در ایران و شرایط حاکم برآن و مقایسه آن با اولین عکاسخانه ها در غرب میپردازد. با توجه به بررسی و تحلیلشرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی حاکم بر ساز و کار عکاسخانه ها در قرن ۱۹، نتایج این پژوهش حاکی از آن استکه؛ آن اشتیاق شکل گرفته در دوران اولیه ی اختراع عکاسی در اروپا و آن هجوم جنون وار اروپاییان به عکاسخانه ها در ایرانهیچگاه صورت نپذیرفت. در ایران رونق عکاسخانه های عمومی و ترویج فرهنگ عکاسی از طریق آنان به صورت فراگیر با انقلابمشروطه و در نهایت در زمان تحولات اجتماعی از پهلوی اول و حدود دهه های ۱۹۳۱ م/ ۱۳۱۰ ش به بعد محقق گردید.

عکاسخانه، قاجار، عکاسی، عکس، تاریخ