بررسی مقادیر تمرکز عناصر سنگین و کمیاب در سیالات گرمابی فعال در میدان زمین گرمایی، جنوب کوه سبلان، استان اردبیل، شمال باختر ایران
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: فصلنامه علوم زمین، دوره: 27، شماره: 108
- کد COI اختصاصی: JR_GSJ-27-108_028
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 191
نویسندگان
دانشجوی دکترا، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
۳استادیار، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران
چکیده
میدان زمینگرمایی در جنوب کوه سبلان قسمتی از سیستم زمینگرمایی ناحیه کوه آتشفشانی سبلان است که در آن مظاهر فعالیت های آتشفشانی جوان از قبیل چشمههای آبگرم و بخارات سطحی دیده می شوند. سیالات گرمابی سطحی در این منطقه بیشینه دمای ۷۷ درجه سانتیگراد و بازه pH از ۴/۶ تا ۴/۷ و بیشینه TDS ۷۰۰۶ میلیگرم بر لیتر را نشان میدهند. این آبها به طور کلی از نظر ترکیبی به دو دسته تقسیم میشوند. دسته اول عمدتا آب هایی با ترکیب Na-Cl و دسته دوم به طور عمده آبهایی با ترکیب Ca-Na-HCO۳ هستند. عناصر کمیاب و سنگین در این سیالات عمدتا شامل بور، لیتیوم، روبیدیم، سزیم، آرسنیک و جیوه بوده که بیشینه فراوانی آنها به ترتیب ۳۳۵۱۱، ۱۴۲۶۵، ۱۰۳۶۶، ۴۱۵۹ و ۵ ppb است. با در نظر گرفتن واحدهای سنگشناختی منطقه و نیز فعالیت گسترده سیالات گرمابی و وجود زون های دگرسانی گسترده، کانیهای حاوی بور به عنوان منبع اصلی این عنصر در نظر گرفته شد که توسط سیالات زمینگرمایی آبشویی و حمل شد. غلظت این عنصر تا اندازه ای با تثبیت در کانی های رسی کنترل می شود. بررسی های بیشتر رفتار ژئوشیمیایی عناصر کمیاب و سنگین در این میدان زمین گرمایی نشان داد که جذب لیتیم توسط کوارتز و جذب روبیدیم توسط کانیهای رسی در دماهای کمتر از ۳۰۰ درجه سانتیگراد صورت گرفته و یون کلراید در حمل جیوه نقش اصلی را ایفا کرده است. گرچه مقادیر غلظت بور، جیوه، آرسنیک و لیتیم به قدر کافی بالا نیست که بتواند کانه زایی اقتصادی احتمالی را برای این عناصر ضمانت کند؛ ولی حضور این عناصر در این آب های داغ از دو جنبه محیط زیستی بسیار مهم تشخیص داده شدند؛ اولا به خاطر اینکه از این آب ها مستقیما برای استحمام در منطقه استفاده میشود؛ ثانیا این آبها ممکن است هنگام اختلاط با آب های زیرزمینی و آشامیدنی به عنوان یک منبع آلاینده خطرناک عمل کنند.کلیدواژه ها
کوه سبلان, آب های زمین گرمایی, عناصر کمیاب و سنگین, فعالیت های آتشفشانی جواناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.