زمین شناسی، ژئوشیمی و جایگاه زمین ساختی چند مخروط آتشفشانی در جنوب خاوری ایران

مخروط های آتشفشانی کوه سم، کوه زا بزرگ و کوه زا کوچک در جنوب خاوری شهرستان بم و شمال باختری آتشفشان بزمان قرار دارند. این مخروط ها از نظر زمین شناسی متعلق به زون ایران مرکزی و حاشیه جنوب خاوری بلوک لوت هستند. گدازه های آنها ترکیب بازالت، الیوین بازالت، آندزیت و آندزی‎بازالت با بافت غالب تراکیتی دارند.کانی های اصلی این گدازه ها پلاژیوکلاز، پیروکسن و الیوین است. نهشته های آذرآواری، لاپیلی، توف، خاکستر و بمب های آتشفشانی به همراه جریان های گدازه ای سازندگان اصلی این مخروط های آتشفشانی هستند. آنها مخروط تک منشایی و دوره های فورانی محدود دارند. با توجه به نوع مواد سازنده مخروط، این آتشفشان ها در زمره آتشفشان های نوع هاوایی تا استرامبولی قرار می گیرند. ویژگی های ژئوشیمیایی آنها همچون بالا بودن نسبت های (۳۳-۴۵ =Ce/Yb) و (۳۳/۴=Zr/Y)، غنی شدگی از LILE و آنومالی منفیCr، Ni و تا حدودی Eu درآنها بیانگر ماگماتیسم کالک آلکالن وابسته به فرورانش است. از طرفی الگوی نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه در آنها نشان می دهد که از عناصر خاکی سبک غنی شدگی بیشتری نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین دارند و مشابه الگوی سنگ های وابسته به مناطق فرورانش و سری ماگمایی کالک آلکالن هستند. همچنین ویژگی های ژئوشیمیایی چون نسبت بالای La/Yb بین ۸/۶ تا ۰۷/۱۳، محتوای پایین Rb و برخی از نمودارهای تکتنوماگمایی نشان از تمایل این سنگ ها به محیط های فرورانش اندکی متمایل به درون صفحه ای دارند. ماگمای سازنده سنگ های مورد بررسی، نتیجه ذوب بخشی یک منبع گارنت لرزولیتی غنی شده درعمق ۱۰۰ تا ۱۱۰ کیلومتری است. چنین به نظر می رسد که شکل گیری این مخروط‎های آتشفشانی مرتبط با فرورانش صفحه عمان به زیر مکران و وابسته به کمان ماگمایی مکران- چغایی باشد.

کلیدواژه ها:

مخروط های آتشفشانی کواترنری ، حاشیه فعال قاره ، آتشفشان بزمان ، بلوک لوت ، بم