سردار اصلانی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان
علی احمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی از دانشگاه اصفهان.

الادب فی رویه میخائیل نعیمه هو التعبیر عن الانسان وکل حاجاته وطموحاته تعبیرا جمیلا صادقا، والاخلاق هی مجموعه من الاصول والمبادئ التی تشرف علی مسیر الحیاه والکمال وسعاده الانسان. الادب والاخلاق فی آثار نعیمه ممزوجان، وثمه علاقه وثیقه بینهما ویتمخضان عن معین الفکر الواحد ویتتابعان الاهداف المشترکه؛ منها: الوصول الی معرفه النفس ومکنوناته والغایه من وجودها التی تسفر عن معرفه الله والاتحاد به. ولا یمکن فصل الادب والاخلاق فی آثاره الا فی العنوان؛ لانه کان شدید الالتصاق بالقضایا العامه، ووقوفه الصامد فی مناصره الاخلاق والقیم وفی مقدمتها قیم الحریه واحترام الانسان وحقوقه. وکان نعیمه ادیبا فکریا اخلاقیا، وشعوره مفعمه بالمعرفه والاخلاق السامیه الرفیعه.  نری ان ادب نعیمه مرآه صافیه لفکره وعواطفه وآلامه وآماله، وکان صدی حقیقی للمجتمع وما وقع فیه. وله رساله سامیه یقظه فی تغذیه الوجدان البشری، وافاقه الضمیر الانسانی، وتنمیه الفضائل الاخلاقیه. وایضا کان ادبه معبرا عن النفس البشریه وبث الخیر والفضائل والتمسک بالقیم الانسانیه. عزلته من الناس فی زمان وعدم زواجه خلال عمره تحکیان عن امانیه وطموحاته فی النیل الی معرفه الحیاه وربها، بینما الحیاه العائلیه فی رویته تحول دون الوصول الی هذه الغایه. الملاحظه الهامه فی هذه المقاله هی ان ادب نعیمه ادب ملتزم ورسالی بقی امینا لرسالته، ویصور منهج الحیاه المضیء للماشین والحائرین فی ظلمات الجهل والوهم والشک؛ کما هو ادب انسانی موجه یجعل الذات البشریه محورا له. وقد کرس نعیمه جهده فی سبیل سعاده الانسان والحریه وارواء القلب والفکر والروح. من هنا کلما نتحدث عن ادب نعیمه، نکشف عن الفضائل الانسانیه وآرائه القیمه التی تشمل کل قضایا الانسان والحیاه.

میخائیل نعیمه, الادب, الاخلاق, الالتزام الادبی, حریه التعبیر