نگاه بینامتنیتی به داستانهای احمد دهقان با دیدگاههای ژرار ژنت

هر متنی با دیگر متون در تعامل است. در واقع هر متنی ترکیبی از متون گوناگون است. این سخن، اساس نظریه ای گردید که ژولیا کریستوا آن را Intertextuality یا «بینامتنیت» نامید. نظریه بینامتنی که کریستوا ارائه داده بود، توسط نظریه پردازانی از جمله ژرار ژنت پرورش یافت و در چارچوب مشخصی قرار گرفت. پژوهش حاضر با استفاده از دیدگاه بینامتنیت ژرار ژنت، هشت رمان و مجموعه داستان را از احمد دهقان، با هدف دستیابی به آبشخورهای آثار داستانی جنگ در دهه هفتاد بررسی می کند. بررسی ها نشان میدهد که احمد دهقان تحت تاثیر فضای دهه هفتاد برای بیان واقعیتهای جنگ، کوشیده است تا از متون شفاهی و مکتوب مورد پسند عامه استفاده نماید، به طوری که داستانهای او مشحون از واژگان، اصطلاحات، ضرب المثل ها، کنایه ها و ترانه هاست که همگی برگرفته از فرهنگ عامه با فرهنگ مردم است. البته این مسئله تا آنجا فراگیر است که حتی در فضای جبهه و جنگ که معنویت و اعتقادات مذهبی حاکمیت دارد، این مسائل نه از جنس دیدگاههای گفتمان رسمی بلکه از جنس اعتقادات عامه مردم است. البته بسامد استفاده از مفاهیم گفته شده، با فاصله گرفتن از دهه هفتاد سیر نزولی دارد: «پرسه در خاک غریبه» ۵۰٪، «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» ۴۰٪، «دشت بان» ۳۰٪، «گردان چهار نفره» ۲۰، «بچه های کارون» ۱۵٪،روزهای آخر» و مجموعه داستان من قاتل پسرتان هستم» هر یک ۱۰./. به نظر می رسد نویسنده در آخرین آثارش بیشتر به جهانی شدن می اندیشیده است، چرا که از مفاهیم فرهنگی اعتقادی گذشته به دلیل محدودیت جغرافیایی فاصله گرفته و به مفاهیم جدیدی روی آورده است که در فرهنگ جهانی قابل درک تر است.