مستوره سرحدی - هیئت علمی دانشگاه فنی و حرفه ای استان البرز کارشناس ارشد گرافیک (مربی)

نگاره های متعددی با موضوع معراج پیامبر اسلام (ص)، در نگارگری ایران خلق شده است؛ اما آثار تولیدشده با توجه به ویژگیهای سبکی نگارگری ایران و متاثر از شرایط فکری زمانه و دیدگاه حامیان، از نقطه نظر شیوه، کیفیت و روایت با یکدیگر متفاوت اند. در این زمینه، از دوره صفوی نگاره معروف و شاخص معراج نسخه خمسه اثر سلطان محمد با ویژگیهای منحصربه فرد و برجسته، موجود است. مقاله حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و به روش اسنادی به هم نمودی شاخصه های هنر نگارگری ایرانی و مولفه های تصویرهنری می پردازد. بدین منظور، نگاره معراج سلطان محمد ، نگارگر بنام عهد صفوی به دلیل شباهت بافت و متن وجامعیت تصاویر ترسیم شده به عنوان نمونه انتخاب گردیده است. سوال اصلی مقاله این است که عناصر بصری، تصویری و تجسمی در نگاره، در راستای چه روایتی ظهور و سامان یافته و بیانگر چه معنا و کیفیتی هستند؟ دستاورد این پژوهش رهنمونی به بازتاب معارف و آموزه های قرآنی در فرهنگ و هنر اسلامی است. در این راستا نگاره معراج سلطان محمد ، سندی از تاریخ نگاری بصری و تجلی مضامین قرآنی در ایران از عهدگذشته تا عصر حاضر است. یافته ها حاکی است که کاربست عناصر تصویری و مولفه های تجسمی، منجر به بروز روایت رمزی، عرفانی و تاویلی در نگاره خمسه شده است.

واقعہ معراج ، خمسه نظامی، نگاره معراج سلطان محمد