نسترن نکومنش فرد - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

زبان همچون همه پدیده های دیگر در گذر زمان محکوم به تغییر است. از میان تغییراتی که در زبان رخ می دهد تطورات معنایی واژگان بسیار اهمیت دارند و بررسی آنها در متون گوناگون داده های سودمندی هم درباره متن، و هم در باب زبان و تحولات آن به دست می دهد. پژوهش حاضر به بررسی انواع تطورات معنایی که در طی زمان در واژگان کتاب کشف المحجوب هجویری رخ داده اند، پرداخته است. کشف المحجوب از امهات کتب صوفیه به زبان فارسی است. این پژوهش که به روش توصیفی-کتابخانه ای صورت گرفته تحولات معنایی واژگان را در چهار دسته بررسی کرده است: دسته اول واژگانی که در زمان تالیف کتاب چند معنا داشته اند و امروزه یکی از آن معانی متروک شده و معانی دیگر کماکان متداول هستند؛ دسته دوم واژگانی که علاوه بر معنای قدیم خود امروزه معانی جدیدی نیز یافته اند؛ دسته سوم واژگانی که معنای قدیم آنها متروک شده و در زمان حاضر معنایی جدید دارند؛ و دسته آخر واژگانی که امروزه به طور کامل متروک و از زبان حذف شده اند. این پژوهش نشان می دهد بیشترین واژگان تطور یافته در متن مذکور متعلق به دسته چهارم هستند و کمترین تعداد از این واژگان در دست دوم جای می گیرند. همچنین مشخص گردید که در مواردی تطور معنایی واژگان همراه با تطور واجی در آنها رخ داده است.

تحول معنایی، تحول در سطح واژگان، کشف المحجوب.