سید اسدالله حجازی - دانشیار ژئومورفولوژی، گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز
بهروز بهرام آبادی - دانشجوی دکتری مخاطرات ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز و مدرس دانشگاه امام علی(ع)
سعید رحیمی هرآبادی - دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه خوارزمی تهران

ژئومورفولوژی دانشی دوسویه است؛ از یک سو به شناسایی، توصیف و تحلیل سیستمی نحوه عملکرد فرایندهای شکل زایی (ناشی از اقلیم، تکتونیک و انسان) پرداخته و از سوی دیگر، واکنش فرم ها یا ژئوسیستم ها (ساحلی، بیابانی، کارستیک، دامنه ای، رودخانه ای، دریاچه ای و...) را به عملکرد فرایندها مورد ارزیابی قرار می دهد تا بتواند رفتار محیط را پیش بینی و به منظور پایداری محیط مدیریتکند. ارتباط متقابل این علم با سایر علوم از جمله تجزیه و تحلیل صحنه و زمین عملیات و فعالیت های نظامی قابل ملاحظه است. اثرات ژئومورفولوژی بر عملیات های نظامی حتی زمانی که سربازان فاقد درک تکتیک و تکنیکی از علوم زمین داشته باشند را در بر می گیرد. چشم اندازها سرعت، سهولت تحرک و جابجایی را تعیین می کنند، موانع را ایجاد می کنند و بعضی از عوارض کلیدی رابرای دو طرف درگیری مهیا می کند. مرزها اغلب مسیرها یا موانع طبیعی را دنبال می کنند و لندفرم ها مسیرهای تعرض و تهاجم را دیکته می کنند. نوشتار حاضر کوشش دارد با گونه شناسی ژئومورفولوژی، تخصص گرایی را پیشبرد عملیات نظامی مورد بازخوانی قرار دهد. نتایج نشان می دهد؛ ادبیات مربوط به استفاده نظامی از زمین در طول تاریخ تقریبا و به طور کامل با عناصر ژئومورفولوژی و چشم انداز مرتبط بوده است. این نوشته نشده، اما تقریبا جهانی است؛ به این معنی که زمین، سطح زمین است با ویژگی های زمین شناسی، جغرافیایی و بیولوژیکی که به عنوان متغیرهای ضروری محسوب می شوند و برای تعریف طبیعت و شکل ویژگی های سطح آن مورد نیاز است. این ویژگی های شامل شکل، اندازه، برجستگی های مرتفع، شیب، فرسایش پذیری، قابلیت حمل و نقل، دیدگاه و تعدادی از پارامترهای تخصصی دیگر است که برای طبقه بندی سطح زمین در اهداف نظامی استفاده می شود.

ژئومورفولوژی نظامی، منابع ژئومورفولوژیک، مخاطرات ژئومورفولوژیک، عملیات نظامی، گونه شناسی ژئومورفولوژی.