مهران مقصودی - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
مجتبی یمانی - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
معصومه حکیمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

در عرصه ژئومورفولوژی، برخی لندفرم ها ارزش های خاصی مانند علمی، فرهنگی، تاریخی، زیبایی و اقتصادی-اجتماعی را به دست می آورند که به عنوان میراث ژئومورفولوژیک شناخته می شوند. توجه به این میراث ها و ارزیابی علمی، توریستی و آموزشی آن ها در یک منطقه، زمینه بهره برداری بهینه را فراهم می کند. بنابراین، در این تحقیق به بررسی میراث ژئومورفولوژیک منطقه ورزنه باهدف ایجاد ژئوپارک پرداخته شده است. ماهیت این پژوهش کاربردی است که ازنظر روش جز توصیفی –تحلیلی محسوب می شود. داده های این تحقیق شامل انواع داده های غیر رقومی، رقومی، آماری و میدانی است که به طورکلی از طریق روش های کتابخانه ای، تصویری و میدانی جمع آوری شده است. در این تحقیق جهت فهرست برداری و ارزیابی ژئوسایت ها از روش بریل ها ( ۲۰۱۶ ) و جهت تعیین مناطق مستعد ایجاد ژئوپارک از مدل FAHP استفاده شده است. یافته های حاصل از فهرست برداری و ارزیابی ژئوسایت ها نشان داد که منطقه ورزنه دارای ژئوسایت های بسیار متنوع و قابل توجه است که از اهمیت علمی، آموزشی و ژئوتوریستی ویژه ای برخوردار هستند. به طوری که از ۳۰ ژئوسایت مورد ارزیابی ۲۷ ژئوسایت ارزش نهایی بیشتر از ۵۰ درصد و تنها ۳ ژئوسایت ارزش کمتر از ۵۰ درصد را به خود اختصاص دادند. علاوه بر این، نتایج حاصل از تعیین مناطق مستعد ایجاد ژئوپارک بر اساس مدل FAHP نشان داد که بخش شمالی، شمال غربی و غرب دریاچه گاوخونی مستعدترین مناطق جهت ایجاد ژئوپارک با درجه خیلی زیاد هستند. پس ازآن، کلیه مناطق مرکز پلایای گاوخونی از شهر ورزنه تا کوه سیاه و در بخش جنوبی از روستای فیض آباد تا دریاچه گاوخونی دارای پتانسیل بادرجه زیاد جهت ایجاد و توسعه ژئوپارک است. بنابراین، لازم است سازمان های ذی ربط با رفع موانع موجود و تکمیل شرایط لازم، برای ثبت جهانی این ژئوپارک اقدام نمایند، چراکه می تواند زمینه توسعه پایدار منطقه را فراهم کند.

ژئومورفولوژی، ژئوسایت، ژئوپارک، ورزنه