افسانه مطلبی مقدم - دانش آموخته ی دکترای زبان انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، ملایر، ایران
محمدرضا زمان احمدی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

روش سقراط پس از استقرا، به شیوه ی قیاس و استنتاج پیش میرفت و در این حوزه افلاطون و ارسطو از سقراط آموختهاند و او را بنیانگذار فلسفه مبنی برارائه ی کلیات عقلی دانسته اند که محور علم و حکمت بوده است. اهتمام سقراط بیش از هر چیز در مبحث اخلاق بوده است و انسان را جویای خوشی و سعادت میداند. وی باور دارد که خوشی با لذت تن به دست نمی آید، بلکه با ممانعت از درخواستهای نفسانی، سعادت حاصل میشود. همچنین سعادت افراد در ضمن سعادت اجتماع است. بنابراین سعادت هر فرد در این است که وظایف خود را نسبت به دیگران انجام دهد و این همان نیکوکاری است. از آن جا که نیکوکاری وابسته و منوط به دانایی است، پس فضیلت به طور مطلق جز دانش و حکمت امر دیگری نیست. بنابراین، دانش چون درمورد ترس و بی باکی به کار رود، "شجاعت" است و چون در رعایت امور نفسانی به کار رود، "عفت" است. چنانچه علم ما به قواعدی که حاکم بر رواب مردم با یکدیگر باشد، منظور گردد "عدالت" نام گیرد و اگر در نظر گرفتن وظایف انسان نسبت به خالق توام با دانش باشد، "دینداری و خداپرستی" خواهد بود. .این فضایل پنجگانه، اصول اخلاقی سقراط است. او در حوزه ی سیاست نیز معتقد به قهر و زور نیست و مدارا و اقناع نسبت به مردم را سیاستی مبتنی بر حکمت می داند. مدینه ی فاضله در نظر حکیمان ادب فارسی نیز نظری به آموزشهای سقراط در حاکمیت دانایی در حوزه های مختلف سلوک فردی و اجتماعی دارد.

حکمت، خداپرستی، شجاعت، عدالت، عفت، مدینه ی فاضله