خوانش شمایل نگاری نقشمایه پرندگان در سکه های ایلخانی از منظر حکمت اسلامی

خوانش تصویر از منظر اروین پانوفسکی سه گام را دربر می گیرد:گام نخست توصیف پیش شمایل نگارانه قلمداد می گردد که در آن عنصر بصری بر اساس دانش عمومی و تجارب روزمره توصیف می گردد.گام دوم تحلیل شمایل نگارانه است که در آن معانی ثانویه و مکنون در عناصر بصری با شناسایی قراردادهای فرهنگی و مذهبی دوره تاریخی مورد نظر بررسی می گردد.گام سوم تفسیر شمایل شناسانه است که در آن داده ها تحلیل گردیده و ارزش های نمادین هر نقشمایه با کشف محتوای ذاتی مورد مداقه قرار می گیرد. پژوهش حاضر با رویکرد متفاوت از شیوه های مرسوم سکه شناسی در پی پاسخ به این پرسش است که از منظر شمایل نگاری اروین پانوفسکی نقشمایه های پرندگان پرتکرار در سکه های ایلخانی چگونه تحلیل و تفسیر میگردند؟فرضیه آن است که این عناصربصری صرف نظر از منظر زیبایی شناسانه بر مفاهیم فراتری دلالت مینمایند که هم سو با اعتقادات مذهبی است.ماحصل پژوهش به روش تحلیلی تاریخی نشان می دهد نقشمایه های پرندگان حاکم در سکه های ایلخانی به مرغ، طاووس، کبوتر و شاهین ارجاع داده می شوند که هر کدام با معانی قراردادی در ادیان شمنی، بودایی، یهودی، مسیحی و اسلام قرابت داشته، تحلیل شمایل نگارانه و تفسیرشمایل شناسانه از منظر گفتمان مذهب در زمان حاکمان متعدد مورد مقایسه قرار گرفتند و مشاهده گردیده که در دوران حاکمیت یاسا و اسلامی تحت تاثیر سیاست های دینی همچون تسامح و تساهل مصلحت اندیشی و یا بی سیاستی، ضرب نقشمایه ها به همراه شعائر مذهبی بر روی سکه ها صورت گرفته است.

کلیدواژه ها:

ایلخانی ، سکه ، شمایل نگاری ، پرندگان ، حکمت ، اسلامی.