منصور حبیبی پور - دانشجوی دکتری سطح ۴حوزه علمیه قم

عالمان شیعه معتقدند امامت و ولایت از اصول دین، و دنباله رو نبوت پیامبر اکرم (صلی الله علی و آله) بوده و امام علی (علیه السلام) نیز خلیفه بلافصل بعد از پیامبر اکرم (صلی الله علی و آله) می باشد و بر این مطلب آیات و روایات فراوانی دلالت می کند. اما عالمان اهل سنت امام علی (علیه السلام) را به عنوان خلیفه بلافصل بعد از نبی اکرم نمی دانند. یکی از این عالمان که جایگاه علمی خاصی در میان اهل سنت دارد محمد بن جریر طبری است. در این مقاله قصد داریم، عوامل عدم پذیرش محمد بن جریر طبری بر این مدعا را با بررسی آیه ولایت موردتوجه قرار دهیم و اینکه استدلال او بر عدم پذیرش خلافت بلافصل امام علی (علیه السلام) چیست؟ متاسفانه با وجود روایات متعدد نبوی در شان نزول آیه که سند آنها صحیح می باشد، طبری اخذ به روایات شاذ و نادر و بعضا ضعیف السند نموده است و به نقل اقوال مختلف پرداخته پذیرش اینکه چنین احادیثی به دست طبری نرسیده و یا استدلال های عالمان شیعه به ذهن او خطور نکرده، خیلی مشکل است زیرا ایشان خود جزء محدثین و فقهای متقدم بوده است. اختصار کلام و گفتار طبری، قابلیت نقد و بررسی دقیق و موشکافانه را از کلام ایشان گرفته است. به همین جهت بررسی مستندات طبری در تفسیرش که از جمله مهم ترین آنها استنادات روایی است از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در پرتو این نقد و بررسی نقاط اشتراک و افتراق در دیدگاه و در نهایت، ضعف دیدگاه ایشان مشخص و مبانی شیعه در اثبات ولایت و امامت اهل بیت (علیه مالسلام) تقویت می گردد و در پایان حقایق تاریخی مطابق با اصول تفسیری صحیح مشخص و زمینه ساز کشف حق از باطل خواهد بود. این تحقیق به صورت کتابخانه ای صورت گرفته و روش پردازش ما در مقاله روش بررسی تطبیقی - تحلیلی است. زیرا ضمن بیان آراء اهل سنت و شیعه، آن را مورد تجزیه وتحلیل و نقد و بررسی قرار می دهد.

ولایت، امامت، امام علی (علیه السلام)، طبری