حمید زارع ابیانه
علیرضا بیات ورکشی
علیرضا ایلدرومی

شناخت عوامل اقلیمی محدودکننده عملکرد محصولات زراعی و تعیین سیاست­های حداکثرسازی آن ضروری است. هدف این مطالعه بررسی همبستگی عملکرد محصولات زراعی با عوامل اقلیمی دما، بارش و شاخص نوسان جنوبی (SOI) در مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه برای شهرستان همدان طی سال­های ۵۸-۱۳۵۷ تا ۸۲-۱۳۸۱ بود. نتایج نشان داد تعداد همبستگی­های معنی­دار عملکرد دیم و آبی با عوامل اقلیمی فوق به­ ترتیب ۱۸ و ۱۲ مورد بود. همچنین بیشترین تعداد و مقدار همبستگی­های ماهانه به­ عوامل دما و SOI اسفند ماه و بارندگی و دمای سالانه تعلق داشت. بیشترین مقدار همبستگی دمای اسفند ماه با عملکرد گندم دیم ۰.۵۳۲ و SOI اسفند ماه با عملکرد جو دیم ۰.۴۵۶- بود. همچنین حداکثر مقدار همبستگی میانگین بارندگی فصل بهار و بارندگی سالانه با عملکرد گندم دیم به ­ترتیب ۰.۵۴۹- و ۰.۶۰۴ و برای جو آبی با SOI فصل بهار ۰.۴۰۴- و بارندگی سالانه ۰.۴۵۶ به­دست آمد. پیش­بینی عملکرد به­روش رگرسیونی گام به گام نشان داد مدل­های رگرسیونی چندمتغیره حدود ۶۶ ، ۷۴، ۸۶ و ۷۲ درصد از تغییرات عملکرد گندم آبی، جو آبی، گندم دیم و جو دیم را توجیه می­کند. در مجموع میانگین مجذور مربعات خطای نرمال ۰.۱۷ و ضریب تعیین ۰.۸۶، گویای دقت زیاد مدل برازشی برای تخمین عملکرد گندم دیم است.

SOI, عملکرد, همدان, بارش, دما, گندم, جو