فاطمه قدومی زاده - دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز
محبوبه فولادچنگ - دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز

هدف: امروزه مباحث جنجال برانگیزی پیرامون نقش مذهب در زندگی انسان وجود دارد. پرورش تفکرانتقادی که یکی از مهم ترین اهداف آموزش و پرورش است، از جهت گیری مذهبی تاثیر می پذیرد. لذا پژوهش حاضر بر آن بود تا تاثیر انواع جهت گیری مذهبی را بر هریک از گرایشهای تفکرانتقادی بررسی کند. روش: روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود.  شرکت کنندگان پژوهش شامل ۳۵۲ نفر(۱۸۹ دختر و ۱۶۳ پسر) از دانشجویان مشغول به تحصیل در سال ۹۲-۹۱ دانشگاه شیراز بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور بررسی  متغیرهای پژوهش، هریک از شرکت کنندگان پرسشنامه خودگردانی مذهبی (ریان و همکاران، ۱۹۹۳) و سیاهه گرایش به تفکرانتقادی ریکتس(۲۰۰۳) را تکمیل کردند. پایایی ابزارهای پژوهش به وسیله ضریب آلفا ی کرونباخ و روایی آنها به کمک روش تحلیل عاملی تعیین شد. یافته ها: نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن بود که جهت گیری مذهبی همانندسازی شده همهگرایشهای تفکر انتقادی، اعم از ابتکار، بلوغ شناختی و اشتغال ذهنی را به صورت مثبت و جهت گیری مذهبی درون فکنی شده آنها را به صورت منفی پیش بینی می کند. نتیجه گیری: افرادی که جهت گیری مذهبی شان از نوع همانندسازی است، گرایش به تفکر انتقادی بالایی دارند و بالعکس افرادی که جهت گیری مذهبی آنها از نوع درون فکنی شده است، گرایش به تفکر انتقادی پایینی دارند.

جهت گیری مذهبی همانندسازی شده, جهت گیری مذهبی درون فکنی شده, ابتکار, بلوغ شناختی و اشتغال ذهنی