افشین قشلاقی نیگجه - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشکده حقوق دانشگاه قم
احمدرضا توحیدی - استادیار حقوق بین الملل دانشکده حقوق دانشگاه قم

حقوق بشردوستانه، شاخه ای از حقوق بین المللی است که هدف اصلی آن، حمایت کامل از افراد غیرنظامی و احترام به کشته شدگان در زمان جنگ های داخلی و جهانی است. برخی از صاحب نظران مسائل سیاسی و حقوقی معتقدند، جنگ به عنوان امری گریزناپذیر، باعث اختتام قواعد و مقررات جهانی نمی شود؛ بلکه، با ایجاد قوانین نوینی، باعث قانونمند کردن رفتار متخاصمان و انسانی کردن جنگ می شود. با ظهور جنگ، منافع ملی تهدید می شود. در چنین شرایطی بر تمام شهروندان آن کشور واجب است با تمام توان و ظرفیت های موجود به دفاع از حقوق کشور بپردازند. این مطلب ضرورت تحقیق و پژوهش در عرصه دفاع از منافع ملی ایران را نشان می دهد. مقاله حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و فیش برداری، گردآوری و تحلیل شده است. ایران با فاصله اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با جنگ هشت ساله رژیم بعث عراق علیه ایران مواجه شد. در این تحقیق تلاش شده تا میزان پایبندی رژیم بعث عراق به مقررات حقوق منازعه های مسلحانه و حقوق بشردوستانه مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان می دهد، در دوران دفاع مقدس، مقررات حقوق بین المللی بشردوستانه از جمله ممنوعیت کاربرد تسلیحات شیمیایی و تعرض به میراث فرهنگی توسط رژیم بعث عراق نقض شده است.

جنگ تحمیلی, حقوق بین المللی بشردوستانه, تسلیحات شیمیایی, میراث فرهنگی, حقوق منازعه‎ های مسلحانه