آنالیز رشد ارقام جدید پنبه (Gossypium hirsutum L.) تحت تاثیر تاریخ کاشت دیرهنگام و کود نیتروژن در استان گلستان

سابقه و هدف: پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی و لیفی مهم، در ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و ضرورت دستیابی بهخودکفایی در امر تولید الیاف بر لزوم افزایش تولید آن می افزاید. سطح زیرکشت پنبه کشور حدود ۱۴۰ هزار هکتار برآورد شده که ۳۰ / ۹۵ درصد آن آبی بوده و سهم سطح کشت دیم پنبه ۷۰ / ۴ درصد می باشد و فقط در استان های خراسان، گلستان و مازندران دیم کاری پنبه وجود دارد. عوامل بسیاری در تولید عملکرد مطلوب پنبه نقش دارند که در این میان تاریخ کاشت و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و اثر متقابل آنها بر یکدیگر تاثیر به سزایی بر عملکرد و شاخص های فیزیولوژیک پنبه دارند.مواد و روش ها: آزمایشی مزرعه ای در سال ۱۳۹۵ در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات پنبه کشور واقع در هاشم آباد گرگان در استانگلستان، به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی و ترکیب فاکتوریل رقم (لطیف و گلستان) و کود نیتروژنی (سه سطح: مطلوب، یک سوم حد مطلوب و بدون کود) بودند. تاریخ کاشت اول در صفات مورد بررسی ) TDM ، LAI ، CGR و RGR ( نسبت به تاریخ کاشت دوم برتری داشت. در بین ارقام، رقم گلستان در سطح کودی صفر و ۱۶۰ کیلوگرم در هکتار پاسخ بهتری از رقم لطیف نشان داد.نتایج و بحث: روند تغییرات TDM و LAI ارقام پنبه در طول فصل رشد دارای سه مرحله بود. مرحله اول، فاز نمائی که در آن سرعتتغییرات TDM به ترتیب تا ۵۵ و ۶۱ روز پس از کاشت و سرعت تغییرات LAI به ترتیب ۵۵ و ۴۳ روز پس از کاشت در تاریخ کاشت اول ودوم ادامه داشت. تغییرات تجمع TDM به ترتیب تا ۱۰۹ و ۹۶ روز، LAI به ترتیب حدود ۸۸ و ۹۶ روز، RGR به ترتیب ۵۵ و ۶۱ روز و CGR۸۸ و ۹۶ روز پس از کاشت در تاریخ کاشت اول و دوم به طور خطی افزایش یافت. بیشینه RGR و CGR نیز در سطح کودی صفر و ۱۶۰کیلوگرم در هکتار در رقم گلستان در تاریخ کاشت اول مشاهده شد.نتیجه گیری: به طورکلی تاریخ کاشت اول (۸ تیرماه) در صفات مورد بررسی (تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد رویشیو سرعت رشد نسبی) نسبت به تاریخ کاشت دوم ( ۲۱ تیرماه) برتری داشت و در بین ارقام نیز رقم گلستان در سطح کودی صفر و ۱۶۰کیلوگرم در هکتار پاسخ بهتری از رقم لطیف نشان داد. بیشینه سرعت رشد نسبی در سطح کودی صفر و ۱۶۰ کیلوگرم در هکتار در رقمگلستان در تاریخ کاشت اول ( ۱۷ / ۰ )مشاهده شد. به طور کلی ارقام مورد بررسی در شاخص سطح برگ از روند یکسانی در طول فصل رشد تبعیت می کنند ولی به دلیل تفاوت مصرف سطوح کودی و تاریخ کاشت بین ارقام از نظر میزان و زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ اختلاف معنی داری وجود داشت.

کلیدواژه ها:

پنبه ، تاریخ کاشت ، سرعت رشد محصول ، سرعت رشد نسبی ، شاخص سطح برگ ، کود نیتروژنی