کاستی های نظام تقنینی کیفری در پاسخ به نیازهای شرایط جنگی: درس هایی از جنگ هشت ساله تحمیلی

وقوع جنگ تحمیلی هشت ساله رژیم بعث عراق و حامیان آن و استمرار تهدیدات نظامی از جانب قدرت های جهانی و منطقه ای علیه جمهوری اسلامی ایران، بیانگر لزوم آمادگی همه جانبه کشور برای رویارویی با این تهدیدات و وقوع جنگ است. یکی از آمادگی های ضروری، آمادگی نظام تقنینی به شمار می آید. نوشتار روبرو بر موضوع کاستی های نظام تقنینی کیفری ایران برای رویارویی با شرایط جنگی با تکیه بر تجربه جنگ تحمیلی هشت ساله متمرکز شده؛ به گونه ای که رفع هر یک از آن ها به «نیاز ضروری نظام تقنینی کیفری» تبدیل شده است. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی و تحلیلی می باشد و در برخی موارد به دلیل رویکرد تاریخی متن از روش اسنادی نیز بهره جسته است. هدف اصلی این نوشتار نیز کشف کاستی ها و خلاهای موجود در قوانین کیفری برای پاسخ دهی به نیازهای ناشی از شرایط جنگ می باشد. براساس یافته های این پژوهش، فقدان هنجارهای الزام آور در حوزه حقوق بشردوستانه، خلا در نظام مجازات دهی اقدامات موجودیت های مادون دولت، بی توجهی به تصویب قوانین خاص شرایط جنگی و شرایط اضطراری و بی توجهی نظام تقنینی به جرم انگاری جنایات بین المللی در نظام قانون گذاری داخلی، مهم ترین کاستی های موجود است. به نظر می رسد که به دلیل گذشت سه دهه از پایان جنگ تحمیلی و استقرار امنیت در کشور، پاسخ گویی به این نیازها در سایه غفلت قانون گذار قرار گرفته است. ازاین رو باید موضوعات یادشده با جایابی درست در قوانین مرتبط مورد توجه قرار گیرند یا اینکه مجلس شورای اسلامی با لحاظ همه ابعاد مورد نیاز و تصویب قانونی جامع در این خصوص، آمادگی نظام تقنینی کیفری را ارتقا بخشد.

کلیدواژه ها:

نظام تقنینی کیفری ایران ، حقوق بشردوستانه ، جنایات بین المللی ، جرم تجاوز ارضی ، قانون جامع