مریم یزدانی - گروه معدن، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه، میاندوآب، ایران
معصومه آهنگری - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
احمد جهانگیری - گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
حسن شکویی - سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی تبریز، تبریز، ایران

در منطقه نبی جان واقع در جنوب باختر شهرستان کلیبر توده های نفوذی با ترکیب گابرو و دیوریت رخنمون دارند. بر اساس مطالعات صحرایی، توده دیوریتی جوان تر بوده، به درون گابروها نفوذ کرده است. بررسی ترکیب ژئوشیمیایی این دو توده بیانگر وجود تفاوت های اساسی بین آنهاست. تغییرات اکسیدهای اصلی در برابر SiO۲ و Mg# و همچنین، نسبت های عناصر کمیاب در این توده ها بیانگر تاثیر فرآیندهای تفریق و آلایش پوسته ای (AFC) بر ترکیب این سنگ هاست. با این وجود، با توجه به ویژگی های ژئوشیمیایی، خاستگاه این دو توده از یک ماگمای واحد است. تفاوت در ترکیب ژئوشیمی این دو توده ناشی از تبلور تفریقی و جدایش برخی کانی ها از ماگمای اولیه است. به گونه ای که در مراحل نخستین، کانی های الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز غنی از کلسیم از ترکیب ماگما جدا شده و سنگ های گابرویی را به وجود آورده است. جدایش این کانی ها ماگمای باقیمانده را از آب و عناصر ناسازگار غنی کرده است و با تبلور کانی های آمفیبول، بیوتیت، پلاژیوکلازهای غنی از سدیم همراه با مقادیر کمی کلینوپیروکسن سنگ های دیوریتی تشکیل شده اند. تفریق و جدایش این کانی ها ویژگی های توله ایتی و کالک آلکالن را به ترتیب به گابروها و دیوریت های نبی جان داده است. توده های گابرویی و دیوریتی منطقه نبی جان هم ویژگی های ژئوشیمیایی حاشیه های فعال قاره ای و هم ویژگی های ماگمای درون صفحه ای را از خود نشان می دهند. این ویژگی ها مربوط به جایگاه های پس از برخورد پوسته های قاره ای است.

گابرو, دیوریت, ماگماتیسم پس از برخورد, نبی جان, پهنه البرز باختری- آذربایجان