فهیمه دانشگر - دانشیار گروه ارتباط تصویری، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.
مونا طاهری - مربی گروه گرافیک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام. تهران، ایران، نویسنده مسئول.

مارک آلموند می گوید، مهم ترین انقلاب های قرن بیستم، انقلاب کشورهای شوروی، چین و ایران هستند. هم چنین انقلاب کوبا، متاثر از انقلاب کمونیستی در شوروی و چین بوده است. در زمان وقوع انقلاب شوروی و چین، مهم ترین رسانه ای که می توانست پیام این انقلاب ها را به جهان برساند، پوستر اعتقادی(propaganda) بود. مهم ترین علت استفاده از این رسانه، توجه رهبران انقلابی به آن و آگاهی از تاثیر این هنر بر عامه مردم بود، که در جهت پیش برد انقلاب خود نهایت استفاده را از آن بردند. این پژوهش، در پی پاسخ گویی به این پرسش ها است: پوسترهای اعتقادی در جوامع انقلابی با چه هدفی طراحی شدند؟ مضمون این پوسترها چه بود؟ و روند تغییرات در آن ها چگونه بود؟ اشتراک و افتراق نشانه ها در پوستر چهار کشور چگونه بوده است؟ روش پژوهش این جستار در قسمت ادبیات،  اسنادی است؛ اما در حوزه تجربی، نشانه های پوسترهای اعتقادی چهار کشور تطبیقی می باشند. در این بخش، شکل و محتوای نشانه های تصویری و شعارهای به کار رفته در پوسترها، به روش تحلیلی مقایسه شده اند. هدف این جستار،  بررسی تفکر رهبران انقلابی و تاثیری که پوستر بر اندیشه مردم و پیشبرد انقلاب ها داشته، می باشد. این پژوهش، ابتداء این نکته را دنبال نموده که چه نوع دیدگاهی در میان طراحان انقلاب این چهار کشور مشترک بوده است. سپس به بررسی تطبیقی شکل و محتوای  پوسترهای چهار کشور شوروی، چین، کوبا و ایران پرداخته  است. در نهایت، این نتیجه به دست آمد که، رهبران انقلابی از پوستر، در جهت رسیدن به مقاصد خویش، استفاده کرده اند. در هر چهار کشور، پوستر برای مقاصد شناساندن چهره های انقلابی، مبارزه علیه امپریالیسم، رشد صنعت در جامعه و حضور زن در کنار مرد طراحی شده است. اما این رسانه، بعد از سپری نمودن دوران خود، تبدیل به ابژه- تصویر می شود و دیگر قادر به تغییر مسیری -که ناملایمات و معاصران و آیندگان برای آن تعیین می کنند- نخواهد بود.     

انقلاب شوروی, کوبا, چین, ایران, پوستر پروپاگاندا