نقد نظریه سهروردی در باب فاعلیت خداوند بر اساس نظام معقولات در فلسفه وی

سهروردی فاعلیت خداوند را بالرضا می­داند؛ طبق این نظر، علم الهی مبدا فیضان همه موجودات به وجه نظام کلی در همه عالم است و معلول، هرگز هویتی جدا از هویت علم او ندارد و این وابستگی عین­الربط به علت است. این نوشتار درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی نقش جایگاه نظام مفاهیم سهروردی، یعنی تقسیمات معقول اولی و ثانی، و چگونگی حمل مفاهیم ذهنی بر امور خارجی را در تبیین فاعلیت بالرضای نورالانوار روشن و از این طریق دیدگاه فلسفی وی را درباره فاعلیت بالرضا، بر اساس شالوده و محکمات تفکرش نقد کند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا دیدگاه سهروردی در باب فاعلیت بالرضای نورالانوار با بیانات او درباره نظام معقولات و احکام مطروح آن سازگاری دارد یا نه؟ مطابق نتایج این جستار، عدم تفکیک مفاهیم و معقولات ثانی منطقی و فلسفی در فلسفه سهروردی و معیار­هایی که درباره اعتبار مفاهیم و چگونگی حمل آن­ها بر امور خارجی ارائه می کند، نحوه تبیین «علم الهی» را که اساس اعتقاد به فاعلیت بالرضای نورالانوار است، با خدشه­ای جدی مواجه می­سازد و از این رو دیدگاه سهروردی در باب فاعلیت بالرضای خداوند نمی­تواند تبیینی متقن و صحیح مطابق نظام فلسفی او داشته باشد.

کلیدواژه ها:

سهروردی ، فاعلیت بالرضای خداوند ، علم الهی ، نظام معقولات