فاطمه طباطبایی - دانشجوی کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان ، شهید باهنر همدان

؛«لالایی» ها از جمله ادبیات شفاهی هر سرزمینی هستند، چرا که هیچ مادری آن ها را از روی نوشته نمی خواند و همه ی مادران بی آنکه بدانند از کجا و چگونه، آنها را می دانند و نخستین پیمان آهنگین و شاعرانه ای است که میان مادر و کودک بسته می شود.دیرینگی ها لالایی ها، به دوران پیدایی خط و نوشتن می رسد؛ این سروده ها هم گام با پیشرفت انسان ها در بستر تاریخ با عنصرهایگوناگون زندگی آن ها (اسطوره، دین، زیبایی شناسی، آرمان ها، سیاست و...) درآمیخته است؛ از این رو بازتابی از آن ها را درخود دارد. لالایی و خواب پیوندی گوش نواز و دیرینه دارند و خواب عملکردی حیاتی است و مانند تنفس و تغذیه در دورهنوزادی لازم و ضروری می باشد. خواب نقش مهمی در تکامل مغز دارد. امروزه نقش خواب در تنظیم دمای بدن، ذخیره سازیانرژی، پاک شدن مواد سمی از نورون ها نیز ثابت شده است. مهمترین حالت رفتاری نوزادان بخصوص در نوزادان نارسخواب است.محققان دریافته اند، نوزادان خیلی سریع رشد می کنند، چون پروسه یادگیری در آن ها حتی در هنگام خواب نیز در جریان است.نوزادان حتی اگر وقت چند ساعت در روز بیدار باشند، اما حتی در خواب هم مغزشان در حال کار کردن و یادگیری است. بهگفته دانشمند ان حتی اگر در ظاهر به نظر برسد که نوزادی خواب آلوده است، اما مغز او دائما در حال تطبیق پیدا کردن وسازگار شدن با جهان فیزیکی بیرون است.روزنامه تلگراف چاپ انگلیس در این باره نوشت: آزمایشات انجام شده روی نوزادانیک روزه و دو روزه نشان داده است که مغز آنها مانند یک اسفنج اطلاعاتی عمل می کند، یعنی دائما اطلاعات را از دنیایاطراف خود جذب می کند و این روند هرگز متوقف نمی شود.خواندن لالایی نقش موثری در رشد و تکامل نوزاد دارد به طوریکه موجب رشد عقلانی، روانی، جسمانی و سلامت او می شود . بر اساس مقاله ای که در کنگره سراسری ارتقاء سلامت نوزادارائه شده، سلامت دوران بزرگسالی در ارتباط تنگاتنگ با سلامت و تکامل بهینه جنینی، نوزادی، کودکی و نوجوانی است و ازجمله مسائلی که در این رشد و تکامل نقش دارد موسیقی و لالایی مادرانه است. قرار گیری نوزاد در فضای ذهن آگاهی پیش ازخواب با آهنگ دلنشین لالایی از موضوعات مورد بحث می باشد که در مفهوم عمومی ذهن آگاهی یعنی «آگاهی ای که از طریق تمرکز خودخواسته به زمان حال شکل می گیرد و با کنجکاوی دلسوزانه و بی غل و غش همراه است و ما از طریق پرورشآگاهی می آموزیم چگونه در زمان حال زندگی کنیم و اندیشیدن به گذشته و نگران شدن از آینده را کنار بگذاریم».لازم به ذکر است که فراهم کردن فضای ذهن آگاهی برای نوزاد ریشه در تمرکز خودخواسته ی او ندارد و مراقب (والدین)باید شرایط تمرکز را برای نوزاد خود فراهم کنند و حواس و توجه او را جلب کنند و مراقبه ذهنی همراه با لالایی باعث می شودتا کودک بتواند بین آنچه می شوند و آنچه احساس می کند ارتباط برقرار کند.

لالایی، خواب نوزاد ، رشد و تکامل، ذهن آگاهی، لالایی و ذهن آگاهی، فضای مراقبه