مقایسه دو مکتب تاویلی صوفیانه در زمینه آیه «تاویل» (مطالعه موردی: مصنفات عین القضات همدانی و کشف الاسرار میبدی)
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: مجله نثر پژوهی ادب فارسی، دوره: 24، شماره: 49
- کد COI اختصاصی: JR_JLL-24-49_010
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 371
نویسندگان
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشکده ی علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری. ایران
عضو هیات علمی دانشگاه
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ی علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری.
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری،سبزوار،ایران
چکیده
مبنای اصلی نوشتار حاضر، درباره برخی از نکات مربوط به آیه تاویل (آل عمران(۳)/۷) است با تکیه بر دیدگاه های دو نویسنده اهل تصوف و عرفان، عین القضات همدانی و رشیدالدین میبدی است. این دو متفکر اسلامی را باید به عنوان نمایندگان دو جریان اندیشه تاویل گرا در نیمه دوم قرن پنجم و آغاز قرن ششم هجری قمری دانست. هدف کلی ما، شناخت دریافت های ذوقی و عارفانه و تبیین تفکرات تاویل گرایانه عارفان، بخصوص عین القضات و میبدی، نسبت به متن قرآن کریم است. این پژوهش در روش گردآوری اطلاعات، از منابع کتابخانه ای بهره گرفته و سپس به صورت کیفی به تحلیل داده ها با روش استدلایی می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که عین القضات دانش راسخان را برای تاویل آیات متشابه در کنار دانش الهی می پذیرد. او هرچند مدعی آن نیست که به تاویل همه متشابهات، دست یافته، به طور ضمنی، از خود به عنوان یکی از مصادیق راسخان یاد می کند. درصورتی که میبدی با نگاه تفسیری و متشرعانه، به آیه تاویل می نگرد و بر این باور است که دانش تاویل متشابهات تنها مختص خداوند است؛ اما به طور مطلق هم مخالف تاویل نیست. در کشف الاسرار، با دو رویکرد تاویلی نکوهیده و پسندیده مواجه هستیم. تاویلاتی که از جاده شریعت و کتاب و سنت عدول کند، نکوهیده و در غیر آن، پسندیده و مطلوب است. آن چه از دیدگاه هر دو متفکر تاویلگرا باید به عنوان وجوه اشتراک مد نظر قرار داد، آن است که هر دو بی هیچ تردیدی، ایمان و سرسپردگی محض و تسلیم و اعتقاد قلبی راسخان را در برابر متشابهات قرآن کریم لازم می دانند.کلیدواژه ها
عین القضات همدانی, ابوالفضل میبدی, آیه تاویل, راسخان در علم, آیات محکم و متشابهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.