محمد نیکنام - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
حسین صادقی نامقی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
حسن نظریان - مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

برای شناسایی منابع شهد و گرده مورد استفاده زنبور عسل در مناطق مختلف استان سمنان در سال ۱۳۹۶، نمونه های استاندارد عسل بصورت تصادفی از زنبورداری های ۲۵ منطقه مختلف استان جمع آوری شد. دانه های گرده موجود در نمونه های عسل با دانه های گرده از گونه های گیاهی که در تشکیل عسل نقش دارند از نظر مرفولوژیکی مقایسه شدند. بر اساس تنوع مرفولوژیکی دانه های گرده موجود در نمونه های عسل تعداد ۵۰۵ نوع دانه گرده متعلق به ۸۳ خانواده گیاهی شناسایی شد. با توجه به تنوع و فراوانی دانه های گرده شناسایی شده در نمونه های عسل مطالعه شده، مهم ترین گونه های گیاهی مورد استفاده زنبور عسل در مناطق مهم زنبورداری استان به ترتیب مربوط به تیره های گیاهی کاسنی، بقولات، نعنائیان، رزاسه، چتریان، چلیپائیان، سوسن و آلاله بودند. در این تحقیق با استفاده از هموسایتومتر اقدام به شمارش دانه های گرده موجود در نمونه های استاندارد ۱۰ گرمی عسل با ۱۰ تکرار شد. از نظر تراکم تعداد دانه گرده در حجم استاندارد عسل مشخص شد که ۴% از نمونه ها دارای کمتر از ۲۰۰۰۰ دانه گرده در نمونه استاندارد (۱۰ گرم عسل) بوده و در کلاس ۱ (بسیار ضعیف) قرار گرفتند. هیچ نمونه عسلی در کلاس ۲ یا ضعیف (۲۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ دانه گرده) قرار نگرفت. ۷۲% از نمونه ها در کلاس ۳ یا متوسط (۱۰۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ دانه گرده در نمونه)، ۱۶% نمونه ها در کلاس ۴ یا خوب (۵۰۰۰۰۰ تا۱۰۰۰۰۰۰ دانه گرده) و ۸% از نمونه ها در کلاس ۵ یا عالی (بیش از ۱۰۰۰۰۰۰ دانه گرده) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که زنبور عسل معمولی در شرایط منطقه مورد مطالعه در رفتار چراگری وابستگی به گیاه خاصی ندارد. آنالیز دانه های گرده عسل نشان داد به استثنای چند مورد خاص، منابع مورد چرای زنبور های عسل کارگر در شرایط منطقه بسته به فصل و شرایط، طیف متنوعی از گیاهان گلدار را در بر می گیرد.

دانه گرده, زنبور عسل, عسل, گرده شناسی عسل