بررسی شرایط فیزیکوشیمیایی تشکیل کوارتزهای خودشکل رنگی منطقه قهرود بر اساس شواهد سنگ نگاری و مطالعات میانبارهای جامد و سیال

توده گرانیتوییدی قهرود با ترکیب گرانیت تا گرانودیوریت و تونالیت به سن میوسن، در ۴۰ کیلومتری جنوب باختر کاشان واقع است. فعالیت­های گرمابی به­ دنبال نفوذ این توده باعث تشکیل بلورهای کوارتز درشت، خود شکل و رنگی در شکستگی­ها و حفرات موجود در لیتولوژی­های مختلف منطقه شده است. انواع بلورهای کوارتز به­ لحاظ تنوع رنگی شامل کوارتزهای شفاف، نیمه شفاف، سبز کم­رنگ، زرد، سیاه، پایه دودی، پایه قهوه­ای متمایل به قرمز و کوارتزهای روتیل­دار هستند. مطالعات ترکیب شیمیایی بلورهای کوارتز و میانبارهای سیال و جامد داخل آنها نشان می­دهد که عوامل فیزیکی و شیمیایی از جمله دما، فشار، ترکیب توده نفوذی، سنگ میزبان و سیال گرمابی، رخداد دگرسانی و شرایط pH و Eh در تشکیل بلورهای کوارتز رنگی و خود شکل قهرود دخیل بوده­اند. میانبارهای جامد موجود در کوارتز احتمالا به دو صورت تشکیل شده­اند: ۱) تامین عناصر مورد نیاز برای تشکیل کوارتز و میانبارهای جامد از طریق سیال و سپس محصور شدن این میانبارها در بین لایه­های رشد بلورهای کوارتز؛ ۲) ورود مستقیم ذرات بسیار ریز از کانی ها در لایه­های رشد بلوری و تشکیل بلورهای کوارتز با رنگ­های متفاوت. بلورهای دودی را می توان به ­دلیل جانشینی عنصر Si با Al و همچنین حضور عناصر U و Th دانست. رنگ قرمز در کوارتزها به ­دلیل حضور سوزن­های روتیل تشخیص داده شد. بلورهای سیاه رنگ در شرایط اکسیدان و pH تقریبا بالا با رسوب اولیه مگنتیت و پس از آن اکسیدهای منگنز در لایه­های پایانی رشد بلور تشکیل شده اند. بلورهای سبز رنگ حاصل رخداد دگرسانی­های کلریتی و اپیدوتی در سنگ های مجاور و دربرگیرنده هستند.

کلیدواژه ها:

قهرود ، کاشان ، کوارتز رنگی ، میانبار سیال ، میانبار جامد ، دمای همگن‎شدگی ، شوری