امیرحسین حلبیان - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
قاسم ترکاشوند - استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
زینب صالحی - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

شناخت اقلیم و بررسی نیازهای اکولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان زراعی و داروئی از مهم ترین عوامل موثر در تولید محصول می باشند. زعفران به عنوان گران ترین محصول کشاورزی و داروئی جهان نقش مهمی در تولید محصولات خوراکی و داروئی دارد. بنابراین اگر بتوان با توجه به نیازمندی های حرارتی و رطوبتی این محصول، مناطق کشت زعفران را شناسایی نمود، عملا می توان به عملکرد بیشتری در واحد سطح دست یافت. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی توان های بالقوه اقلیمی و تعیین میزان انطباق آنها با نیازهای اکولوژیک زعفران در استان همدان می باشد. به همین منظور پارامترهای اقلیمی مانند: میزان بارندگی سالیانه، حداقل درجه حرارت در طول دوره رشد، میانگین درجه حرارت، ساعات آفتابی، روزهای یخبندان، از پایگاه داده های اقلیمی در بازه زمانی ۲۰ساله(۱۹۹۶تا ۲۰۱۵) و پارامترهای محیطی از جمله: نوع خاک، از لایه خاک های استان همدان سازمان جهاد کشاورزی استان همدان، شیب منطقه و ارتفاع از سطح دریا از لایه نقشه های توپوگرافی۲۵۰۰۰/۱ استان همدان سازمان نقشه برداری کشور تهیه شد. در این تحقیق اثرات عناصر اقلیمی و عوامل محیطی فوق بر پهنه بندی اقلیمی زعفران به صورت انفرادی و گروهی(همپوشانی لایه های اطلاعاتی) با استفاده از GIS و نرم افزار Arc Map در یک مدل اقلیمی- مکانی با استفاده از مدل همپوشانی وزن دار و روش سلسله مراتبی AHP بررسی شده و طبق نتایج بدست آمده استان همدان از نظر استعداد کشت زعفران در حدود۳۵ % بسیار مناسب،۷۲/۲۵ درصد از سطح مساحت آن مستعد کشت بوده و این محدود به شهرستان های جنوبی و شرقی استان که شامل شهرستان های ملایر، نهاوند، تویسرکان و اسدآباد و نواحی شرقی همدان و قهاوند می باشد.

زعفران, سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP, استان همدان