محمد کاظم شاکر - دانشیار دانشگاه قم
محمد حسن محمدی مظفری - دانشجوی دکترای علوم قرآنی

مقاله حاضر سیر کوتاهی درباره پدیده ظاهرگرایی در فهم قرآن از صدر اسلام تا زمان حاضر است. ظاهرگرایی در فرقه ها و مذاهب گوناگون اسلامی نمود یافته، ولی نزد همه آنان به یک معنی نبوده است و چه بسا تفسیری که نزد یک فرقه ظاهرگرایانه به شمار رفته، نزد فرقه ای دیگر تاویل گرایانه شمرده شود. در این سیر کوشش شده با شیوه پدیدارشناسی به بررسی مکاتب ظاهرگرا بپردازیم و از این رو، قصد داوری درباره آن ها را نداشته ایم. هرچند نمی توان ادعا کرد که سیر کنونی، جامع همه افراد و مصادیق ظاهرگرایی است، ولی می توان گفت که نمودها و مصادیق آشکار و روشن ظاهرگرایی را ارائه می دهد. گفتنی است که ظاهرگرایی در این مقاله شامل متن گرایی نیز می شود.

ظاهرگرایی, باطن گرایی, تاویل گرایی, تفسیر ظاهری, تفسیر تاویلی