سعیده جلالیان - کارشناس ارشد تاریخ و کارشناس پژوهش سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

ضریح، نمادی مذهبی و هنری است که برای رعایت احترام و حفظ قداست مدفن پیشوایان دین و شخصیت های برجسته، ساخته و بر مزار آن ها نصب می شود. شرافت و قداست این سازه در مکان های مقدس و زیارتی،  سبب شده امر غبارروبی و تنظیف آن به مرور تبدیل به مراسم و آیینی خاص شده، برای آن وسایل و ابزارهای ویژه ای پدید آید. در پژوهش حاضر با استفاده از شیوه توصیفی _ تحلیلی و استناد به منابع آرشیوی و اشیای موزه ای تلاش شده، ضمن بیان تاریخچه ساخت و اهدای هریک از این ابزار در بارگاه رضوی، به کاربرد آن ها و وصف خصوصیاتشان پرداخته شود. در طی این مطالعه مشخص شد پیشینه ساخت و کاربرد این وسایل به عصر صفویه باز می گردد و وقف و نذر جایگاه ویژه ای در پدید آمدن آن ها داشته است. بخشی از این وسایل و ملزومات خاصه در مراسم غبارروبی ضریح، بعضی در مراسم خدمت فوق ضریح و پارهای به صورت مشترک در هر دو مراسم، کاربرد داشته است.

ضریح امام رضا, مراسم غبارروبی, وسایل غبارروبی, خدمت فوق ضریح