مسلم رحیمی - Department of Environmental Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
مریم محمدی روزبهانی - Department of Environmental Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
خوشناز پاینده - Department of Soil Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
احد نظرپور - Department of Geology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
ابراهیم پناهپور - Department of Soil Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

زمینه و هدف: با توجه به گسترش هوای گرد و غباری و انتقال این ذرات به شهرهای استان خوزستان، بررسی وضعیت این ذرات از نظر آلودگی به فلزات سنگین و وضعیت آلودگی­ آنها اهمیت بالایی دارد. روش بررسی: در این مطالعه، غلظت فلزات Cr، Cu، Zn، Pb، Ni، Mn، Mg، Fe در هوای ۴ شهر استان خوزستان (اهواز، دزفول، ماهشهر و آبادان) در شرایط گرد و غبار و بدون گرد و غبار طی یک دوره­­ ۹ ماهه (فصول پاییز، زمستان و بهار) در سال­ های ۱۳۹۸-۱۳۹۷ بررسی گردید. ۴۸ نمونه در شرایط آلوده و ۴۸ نمونه در شرایط غیر آلوده، در نقاط و زمان ­های یکسان و با استفاده از پمپ نمونه­ برداری High Volume با دبی L/min ۱۱۰ و به مدت h ۶ برداشت شد. غلظت فلزات با استفاده از دستگاه ICP سنجش شد. یافته­ ها: میانگین غلظت فلزات مورد بررسی به استثنا Ni، Mn، Mg در زمان گرد و غبار بالاتر از غلظت آنها در شرایط غیر گرد و غباری بود (۰/۰۵p<). در هوای گرد و غباری ترتیب فلزات سنگین براساس غلظت Zn> Mg> Mn> Ni> Cr> Pb> Fe> Cu و در هوای غیر گرد و غباری Mg> Mn> Ni>Pb> Fe> Cr بود که نشان می ­دهد منشا فلزات روی و مس و افزایش غلظت کروم در هوای آلوده، گرد و غبار و انتقال آلودگی از خارج به درون شهرها توسط این پدیده بوده است. شهرهای اهواز، دزفول، ماهشهر و آبادان از نظر وضعیت آلودگی به فلزات سنگین در شرایط گرد و غباری و غیر گرد و غباری وضعیت به شدت غنی شده را داشتند. در بررسی منشا فلزات، نیکل، کروم، روی و منیزیم در مولفه اول، مس، سرب و منگنز در مولفه دوم و آهن در مولفه سوم قرار داشت که منشا زمین ­زاد این فلز را در مقایسه با منشا انسان زاد فلزات را تایید می­ کند. نتیجه گیری: یافته­ های این مطالعه نشان داد که هر چند غلظت فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار هوا در هوای صاف و نیز گرد و غباری مقادیر پایینی را داشت اما نتایج خطر بالای فلزاتی نظیر روی در شهرهای استان خوزستان به ویژه ماهشهر را نشان می­ دهد که عموما از فعالیت ­های درون شهری و یا استانی منشا دارند که این موضوع با توجه به شرایط خشکسالی که زمینه را برای بروز بیشتر گرد و غبار فراهم می­ سازد، نیازمند توجه بیشتری است.

Pollution assessment, Air pollution, Atmospheric dust, Khuzestan, ارزیابی آلودگی, آلودگی هوا, غبار اتمسفری, خوزستان