منصوره تشکری زاده - Department Natural Resources, Isfahan University of Technology
محمد رضا وهابی - Department Natural Resources, Isfahan University of Technology
پوراندخت گلکار - Department Natural Resources, Isfahan University of Technology
کبری مهدویان - Assistant Prof, Payamenour, Tehran, Iran

این تحقیق به منظور بررسی اثرات توام و مستقل تنش خشکی و فلز سنگین مس بر روی صفات رویشی (طول ریشه­چه، طول ساقه­چه، وزن تر و وزن خشک گیاهچه)، درصد اسانس و تجمع مس در ریشه، اندام هوایی و تفاله­ی شاتره (Fumaria. Parviflora Lam) در شریط گلخانه انجام شد. در این مطالعه غلظت­های مختلف عنصر مس (شاهد، ۵۰، ۱۵۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ mg/kg) و سطوح مختلف تنش خشکی (شاهد، ۵۰ % و ۷۵% بر اساس تخلیه درصد رطوبت خاک) بر روی بذور جمع­آوری شده از دو منطقه­ معدنی دراستان کرمان (عسکری و رابر) و در هر منطقه چهار ناحیه (Z۱، Z۲، Z۳ و Z۴) به­کار رفت. نتایج نشان داد که در همه تیمارها غلظت (mg/kg) ۵۰ مس و بدون تنش خشکی(شاهد) منجر به بیشترین مقدار از نظر صفات رویشی شد. بیشترین درصد اسانس در تیمار با غلظت (mg/kg) ۱۵۰ مس و تنش متوسط خشکی در ناحیه­ ۳ از معدن مس عسکری و بیشترین میزان غلظت مس در ریشه، اندام هوایی و تفاله­ی گیاه در تیمار (mg/kg) ۴۰۰ مس و تنش شدید خشکی در ناحیه­ ۳ از معدن عسکری مشاهده شد. در مطالعه­ی حاضر فلز مس در طی فرایند تقطیر به مقدار زیادی در بافت گیاهی باقی ماند و غلظت عنصر مس در تفاله، تقریبا مشابه غلظت اندام هوایی گیاه قبل از فرایند تقطیر و اسانس­گیری بود. بهترین تیمار برای کشت شاتره به لحاظ استفاده از اسانس گیاه، تیمار (mg/kg) ۱۵۰ مس و تنش متوسط خشکی ارزیابی شد این یافته­ها استفاده از گیاه دارویی شاهتره، به عنوان محصول جایگزین برای خاکهایی که به طور ملایم با مس آلوده شده­اند را پشتیبانی می کند. همچنین داده­های این تحقیق نشان داد که گیاه شاهتره به لحاظ کاستی­هایی نظیر رشد کند و کاهش شدید زیست توده در غلظت­های بالای مس نمی تواند به عنوان یک گونه کاندید برای گیاه پالایی خاک آلوده به مس باشد.

distilled plant material, greenhouse, Kerman, mine, phytoremediation, تفاله گیاه, کرمان, گلخانه, گیاه پالایی, معدن.