درآمدی بر «مفهوم مخالف» در تفسیر گزاره های حقوقی

  • سال انتشار: 1395
  • محل انتشار: فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، دوره: 12، شماره: 45
  • کد COI اختصاصی: JR_IJRJ-12-45_006
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 368
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

حمید مسجدسرایی

سمنان

زهرا فیض

پیام نور

چکیده

   گذشته از این که قواعد علم اصول فقه در خدمت مجتهد به منظور استنباط فقهی و کشف حکم شرعی است به منظور کشف حکم حقوقی و مراد واقعی قانونگذار و به تعبیری کشف روح قانون نیز در خدمت دادرس و حقوقدان است. صرفنظر از استدلال­هایی که موافقین و مخالفین مفهوم در علم اصول بیان کرده­اند همواره این سوال مطرح است که معیار و ضابطه وجود و عدم وجود مفهوم مخالف در متون قانونی و گزاره­های حقوقی چیست؟ بدون شک یافتن پاسخ مناسبی برای این سوال، راه هرگونه تفسیر را در برداشت­های حقوقی و قانونی خواهد بست. نوشتار حاضر با تتبع در مواد قانونی متعدد به این نتیجه رسیده است که ملاک و مناط تشخیص مفهوم در قوانین موضوعه، در جایی­که قرینه خارجی وجود نداشته باشد علاوه بر رعایت اصول و قواعد مسلم حقوقی، از راه ذوق سلیم و موازین لغوی است به شرطی که بر مفهوم نامعقولی دلالت نداشته باشد، لذا هرگونه قیاس، تشبیه، مصلحت­سنجی و تعمیم بی­دلیل و غیرمستند با استناد به روح و مفاد قانون ممنوع است و این همان یافته اصلی تحقیق محسوب می­شود.

کلیدواژه ها

مفهوم مخالف, مفهوم شرط, مفهوم وصف, تفسیر قانون

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.