مناسبات علم با ارزش ها، متافیزیک و فرهنگ در اندیشه کارل پوپر

تقابل کارل پوپر با اثبات گرایان منطقی در تعیین معیار معناداری گزاره ها سبب شده تا تلاش او معطوف به ارائه معیاری درجهت تمایزگزاره های علمی از شبه علمی از یک طرف و اعتباربخشی به برخی گزاره های آزمون ناپذیر و کلی تحت عنوان گزاره-های متافیزیکی معتبر از طرف دیگر شود.آراء فرا علمی او در حوزه های متافیزیک، ارزش ها و فرهنگ و ... متاثر از دیدگاه اودر خصوص نسبت گزاره های علمی با گزاره های غیرعلمی است. از نظر پوپر خردگرایی انتقادی و معیار ابطال پذیری به عنواننمود آن در تمایزبخشی گزاره های علمی از شبه علمی پایه ی تمامی پیشرفت های بشری در تمامی حوزه ها است. گزاره هایمتافیزیکی معتبر همان گزاره های علمی هستند که اگرچه هنوز شرایط آزمون پذیری آنها فراهم نشده اما گشوده به انتقادهستند. بنابراین با توجه به تاریخ علم و آزمون پذیر شدن برخی گزاره های متافیزیکی در گذر زمان می توان از معناداری برخیگزاره های متافیزیکی با وجود عدم آزمون پذیری بالفعل آنها دفاع نمود. هدف نوشتار حاضر تبیین دغدغه پوپر در ارائه معیاریبدیل در تقابل با معیار معناداری گزاره های علمی اثبات گرایان منطقی است. یافته های پژوهش حاضر عبارتند از تبیین چراییمخالفت پوپر با تاریخگرایی، دعوت به اصلاح گری، اعتقاد به تساهل در عرصه اجتماعی، تجدیدنظر مدام و نسبی گرایی در حوزهارزش ها و فرهنگ از نظر او که همگی از نتایج کاربست معیار ابطال پذیری و خردگرایی انتقادی در این حوزه ها است. همچنینعلاقه مندی پوپر نسبت به گزاره های متافیزیکی نه یک علاقه اصیل بلکه ناشی از نقشی است که آنها در پیشرفت های علمیآینده ایفاء می کنند.

کلیدواژه ها:

خردگرایی انتقادی ، ابطال پذیری ، شبه علم ، شبه متافیزیک ، تساهل