رابطه ذهن آگاهی با خطاهای شناختی: نقش تعدیل کننده تحصیلات

مقدمه: دوران سالمندی با تغییرات تحلیل رونده و کارکردی بسیاری همراه است و کارکردهای شناختی در این دوران در معرض بیشترین آسیب قرار دارند. با توجه به اینکه اطلاعات اندکی در زمینه خطاهای شناختی سالمندان و عوامل موثر بر آن وجود دارد، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ذهن آگاهی و خطاهای شناختی سالمندان با نقش تعدیل کننده تحصیلات بود. روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سالمندان ۶۵ تا ۸۰ سال ساکن شهر تهران در سال ۱۳۹۶ بود. نمونه پژوهش حاضر شامل ۲۱۵ سالمند بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از آسایشگاه های سالمندان و روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای از پارک های شهر تهران انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه خطاهای شناختی (CFQ) و مقیاس مهارت های ذهن آگاهی کنتاکی (KIMS) جمع آوری شده و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون تعدیلی در نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ انجام شد. یافته ها: نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که ذهن آگاهی رابطه منفی معناداری با خطاهای شناختی سالمندان دارد. همچنین، بین تمامی مولفه های ذهن آگاهی شامل مشاهده، توصیف، عمل توام با آگاهی و پذیرش بدون قضاوت با خطاهای شناختی و تمامی مولفه های آن شامل مشکلات مربوط به حافظه، حواسپرتی، اشتباهات سهوی و فراموشی اسامی رابطه منفی معناداری به دست آمد. بین سطح تحصیلات و ذهن آگاهی و مولفه های آن رابطه مثبت معناداری مشاهده شد. بین سطح تحصیلات و خطاهای شناختی و تمامی مولفه های آن رابطه منفی معناداری مشاهده شد. نتایج تحلیل رگرسیون تعدیلی نیز نشان داد که سطح تحصیلات می تواند رابطه میان ذهن آگاهی و خطاهای شناختی را تعدیل نماید. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش حاضر، می توان نتیجه گرفت که رابطه بین ذهن آگاهی و خطاهای شناختی در سالمندان یک رابطه خطی ساده نیست و تحصیلات می تواند این رابطه را تعدیل نماید. لذا سالمندان دارای سطوح بالاتر ذهن آگاهی، سطح تحصیلات بالاتری داشته و خطاهای شناختی کمتری را تجربه می کنند. این یافته ها حاوی کاربردهای آموزشی و مداخلاتی مهمی در خصوص اهمیت ذهن آگاهی و تحصیلات در تجربه خطاهای شناختی سالمندان می باشد.  

کلیدواژه ها:

Cognitive Failures ، Mindfulness ، Education ، Elderly. ، خطاهای شناختی ، ذهن آگاهی ، تحصیلات ، سالمندان.