یسنا جلیلی سه بردان - دانشجوی دکتری جنگلشناسی، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
محمدرضا کاوسی - گروه جنگلشناسی. دانشکده علوم جنگل. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. گرگان. ایران.
سینا عطارروشن - گروه محیط زیست. دانشکده علوم کشاورزی ومنابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، اهواز، ایران
هاشم حبشی - گروه جنگلشناسی و اکولوژی جنگل. دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

سابقه و هدف: خاورمیانه، ایران و ازجمله خوزستان در منطقه خشک جهان واقع شده اند و پدیده گردوغبار جز ویژگی های این مناطق است. کانون های بحرانی گردوغبار با وسعت حدود ۳۵۰ هزار هکتار در استان خوزستان وجود دارند. این مناطق در قالب ۷ محدوده مشخص می شوند که عبارتند از: جنوب هورالعظیم، شمال خرمشهر، شرق اهواز، جنوب شرق اهواز، محدوده بندر امام تا امیدیه، محدوده ماهشهر تا هندیجان و شرق هندیجان. هدف این پژوهش تهیه فهرست فلورستیک گونه های گیاهی، تعیین شکل های زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان است.مواد و روش ها: فلور منطقه، از رویشگاه های طبیعی کانون های بحرانی گردوغبار شماره ۱، ۲ (کانون هورالعظیم) و کانون شماره ۴ (کانون جنوب شرق اهواز) منطقه اهواز در فصل بهار و تابستان سال ۱۳۹۸ جمع آوری شد. انتخاب این مناطق به علت طرح های نهالکاری، ویناس و مالچ نفتی اجرا شده در این کانون ها بود. پس از تعیین سطح قطعات نمونه به روش پلات های حلزونی ویتاکر، از روش نمونه برداری تصادفی سیستماتیک با ابعاد شبکه ۲۰۰×۱۵۰ متر استفاده شد. در مجموع تعداد ۱۳۵ قطعه نمونه ۱۰۰ متر مربعی پیاده گردید. در هر قطعه نمونه علاوه بر تعداد و پوشش سطحی، نام علمی گیاهان به تفکیک جنس و گونه مشخص و ثبت گردید.نمونه ها با استفاده از منابع گیاهشناسی تا سطح گونه شناسایی شدند.سپس پراکنش جغرافیایی و شکل زیستی آنها تعیین شد.یافته ها: بررسی ها نشان داد که در منطقه مورد مطالعه ۱۵۴ گونه گیاهی متعلق به ۳۶ خانواده وجود دارد. بزرگترین خانواده های گیاهی منطقه،Chenopodiaceae (۲۴ گونه)، Asteraceae (۲۴ گونه) و Poaceae (۲۲ گونه) است. از نظر شکل زیستی گونه های گیاهی منطقه براساس روش رانکایر به ترتیب ۶۸ گونه تروفیت، ۴۴ گونه همی کریپتوفیت، ۲۱ گونه فانروفیت،۱۵ گونه کامفیت و ۶ گونه کریپتوفیت می باشند. در این پژوهش مشخص شد که سهم گونه های یکساله در منطقه ۶۰ درصد و سهم گونه های چند ساله ۴۰ درصد است. تحلیل پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه نشان داد که ۵۴ گونه به ناحیه رویشی ایران- تورانی،۴۰ گونه به ناحیه ایران- تورانی و صحارا- سندی، ۱۸ گونه به ناحیه صحارا- سندی، ۱۳ گونه به ناحیه رویشی ایران- تورانی، مدیترانه ای و صحارا- سندی(۹/۰ درصد)،۱۰گونه به ناحیه ایران- تورانی و مدیترانه ای، ۵ گونه به ناحیه مدیترانه ای و صحارا- سندی، ۴ گونه به ناحیه ایران- تورانی، اروپا- سیبری و مدیترانه ای، ۴ گونه به ناحیه ایران- تورانی، اروپا- سیبری و صحارا- سندی، ۲ گونه جهان وطن، ۲ گونه چند ناحیه ای و ۲ گونه به ناحیه ایران- تورانی و اروپا- سیبری متعلق می باشد.نتیجه گیری: در کانون های هورالعظیم و جنوب شرق اهواز خانواده های Chenopodiaceae، Asteraceae و Poaceae پراکنش بیشتری نسبت به سایر خانواده ها داشته اند. گونه های تروفیت و همی کریپتوفیت با فراوانی به ترتیب ۶۸ گونه و ۴۴ گونه نسبت به سایر اشکال زیستی فراوانی بیشتر دارند، همچنین این دسته از گونه ها توانستند در شرایط سخت اقلیمی، در منطقه مستقر شوند.

پوشش گیاهی, خوزستان, خاستگاه جغرافیایی, روش ویتاکر, شکل زیستی