افسانه زیدآبادی - مربی گروه مامایی، مرکز تحقیقات بهداشت روان جامعه نگر، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.
محمد حسین دباغ منش - استاد گروه اندوکرینولوژی، مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.
محمدرضا ساسانی - استادیار گروه رادیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.
معصومه امام قریشی - استاد گروه فارماکولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.
مرضیه اکبرزاده - استادیار گروه مامایی، مرکز تحقیقات مادر و جنین، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.

مقدمه: از دست رفتن سریع استخوان بعد از یائسگی تا حدودی به علت تشکیل رادیکال های آزاد است و ترکیبات فنلی برخی گیاهان باعث از بین رفتن این رادیکال های آزاد شده و به احتمال زیاد تخریب استخوان را سرکوب می کند. مطالعه حاضر با هدف مقایسه اثر عصاره گیاه پنج انگشت و مریم گلی در برخی فاکتورهای استئوژنیک در زنان یائسه انجام شد. روش کار: این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی سه سوکور در سال ۱۳۹۴ بر روی ۹۹ نفر از زنان یائسه مراجعه کننده به مرکز سنجش تراکم استخوان انجام شد. افراد به طور تصادفی به سه گروه دریافت عصاره گیاه پنج انگشت، قرص مریم گلی و پلاسبو تقسیم شدند و مداخله به مدت ۳ ماه انجام شد. آزمایشات مربوط به فاکتورهای استئوژنیک (آلکالین فسفاتاز، استئوکلسین، تلوپپتید- c (CTx)، قبل و بعد از مداخله انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه ۱۶) و آزمون های کای اسکوئر، تحلیل واریانس، تی جفتی و تعقیبی LSD انجام شد. میزان p کمتر از ۰۵/۰ معنادار در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین آلکالین فسفاتاز، استئوکلسین و تلوپپتید-c بعد از مداخله در مقایسه با قبل از مداخله در گروه مریم گلی و پنج انگشت کاهش داشت (۰۰۱/۰>p). بر اساس نتایج آزمون تعقیبی LSD، تفاوت میانگین نمره آلکالین فسفاتاز (۰۵/۰>p)، استئوکلسین و تلوپپتید-c بین گروه پنج انگشت و مریم گلی با گروه کنترل بعد از مداخله تفاوت آماری معنا داری داشت (۰۵/۰>p)، ولی تفاوت میانگین نمره تلوپپتید-c بین گروه پنج انگشت و مریم گلی بعد از مداخله از لحاظ آماری معنادار نبود (۱۱۸/۰=p). نتیجه گیری: عصاره گیاه پنج انگشت و مریم گلی پس از مداخله در کاهش برخی فاکتورهای استئوژنیک نظیر آلکالین فسفاتاز، استئوکلسین و تلوپپتید-c موثر بود.

پنج انگشت, فاکتورهای استئوژنیک, مرکز سنجش تراکم استخوان, مریم گلی, یائسه