افشین پرتوی - مربی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

استفاده از داده های سنجش از دور، روز به روز بیش­تر مورد توجه قرار می­گیرد و محققان برای ایجاد سامانه های اطلاعاتی خود نیاز به داده­ هایی با دقت مکانی بالا دارند. یکی از راه ­های نیل به این هدف، اخذ و استفاده از تصاویر ماهواره­ای است. از مزایای این گونه داده ها این است که با توجه به دقت مکانی آن­ها، هیچ­گونه اطلاعات زمینی حذف نشده، تمامی داده­ها ذخیره می­شوند. ولی نکته ای که معمولا در مورد استفاده از این داده­ها مد نظر قرار نمی گیرد، پدیده جا به­جایی ناشی از ارتفاع عوارض است که باعث پایین آمدن دقت مکانی این داده ها می­شود. این مسئله خود را وقتی بیش­تر نشان می دهد که داده­های ماهواره­ای با نقشه­های توپوگرافی تلفیق شود و یا امتزاج اطلاعات انجام گیرد. تحقیقات زیادی در این مورد صورت گرفته که بیش­تر آن­ها به روش Ortho Photo اثر ارتفاع را حذف و جا به­جایی موجود در موقعیت مکانی نقاط را اصلاح نموده­اند. در این تحقیق، روشی پیشنهاد شد تا شمال جغرافیائی تصاویر استریو در مسیر حرکت سنجنده طوری همانندسازی شوند که عوارض متناظر در دو تصویر در امتداد ردیف­های مشابه قرار گرفته، یک مدل استریو Epipolar Stereopair ایجاد کنند. با تولید این مدل ضمن حذف جا به­جایی در ردیف­های آن، استخراج اطلاعات ارتفاعی منطقه با استفاده از رابطه بین ارتفاع و جا به­جایی ستون­ها (ناشی از ارتفاع عوارض) انجام شد و بر اساس آن خطوط تراز ارتفاعی منطقه با فواصل۱۰۰ متر به­طور دستی رقومی شد. مقایسه منحنی­های رقومی­شده با نقشه­های رقومی توپوگرافی موجود منطقه با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰  وجود جابه ­جایی سرتاسری را در کل منطقه مورد مطالعه نشان داد که می­توانست ناشی از زاویه دید جانبی و ارتفاع عوارض در داده­های ASTER باشد. بنابراین، ژئومتری این داده ها مورد بررسی قرار گرفت. سپس با در نظر گرفتن عوامل تاثیرگذار و به کارگیری آن ­ها، روابط مورد نیاز برای تصحیح جا به جائی در نرم افزار Excel طراحی شد. نتایج نشان داد که مقدار جا به­جایی در این داده­ها بنا به ارتفاع عوارض، موقعیت مکانی آن­ها در تصویر و زاویه تصویربرداری متغیر است و روابط طراحی شده قادر است با درنظرگرفتن عوامل فوق و با حفظ همانندی مقدار جابه­ جایی را محاسبه و موقعیت مکانی دقیق عوارض را بدون هیچ تغییر در خصوصیات رادومتریک آن تصحیح و تعیین کند.

اطلاعات زمینی, امتزاج اطلاعات, جابه جایی عوارض, سنجش از دور, همانندسازی