حسن افراخته - عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت معلم تهران
مصطفی بیات - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تربیت معل

بین ویژگی های محیط طبیعی و اجتماعی و مسائل آب و آبیاری با هدف بهبود وضعیت زندگی سکونتگاهی جریانی شکل می گیرد که همانا کوششی برای رسیدن به پایداری سکونتگاهی است. شیوه های انجام گرفته به نوعی رابطه ای سازگار با فضای پیرامونی خود داشته و در جهت پایداری این فضاها حرکت می کرده اند. استفاده سنتی از منابع آب منظری بود که در نتیجه کوشش های انسانی در فضاهای خاص طبیعی که در گذر زمان با جنبه های گوناگون زندگی انسانی گره خورده است. در همین ارتباط تغییر در شیوه های بهره برداری باعث تغییر و تحول در روابط اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی و زیست محیطی می شود. هرگونه استفاده نابجا از فنون برگرفته از دیگران و کاربرد شیوه های آن در عرصه های بومی می تواند پیامدهای ناگواری از جمله ناپایداری محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به همراه داشته باشد. شواهد چند دهه اخیر نشان دهنده استفاده از فنون جدید در بهره برداری از منابع آب می باشد که شکل دهنده فضاهای ناپایداری بوده و در نتیجه در هم ریختگی محیطی، کالبدی،اجتماعی و اقتصادی این گونه فضاها را در پی داشته است. به دنبال این تحولات پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با نگرشی تطبیقی به همراه مراجعه به منابع موجود در کتابخانه و روش میدانی دو نوع شیوه بهره برداری از منابع محدود آب را مورد بررسی قرار داده است. ناحیه مورد مطالعه روستای جوادیه از توابع شهرستان خمین، از شهرهای مرکزی ایران، می باشد که دو شیوه سنتی و نوین بهره برداری از منابع آب را تجربه می کند. پایداری منابع آب داری ابعاد اجتماعی(جمعیت، آموزش،فقر)، اقتصادی(رشد، سرمایه گذاری،اشتغال) و طبیعی(زمین، تنوع زیستی) می باشد. که بررسی این ابعاد در منطقه مورد مطالعه نشان دهنده این است که فضایی که به دنبال احداث سد و چاه به وجود آمده دیری نپایید و خیلی زود رو به ناپایداری نهاد و مشکلات فراوانی را برای کشاورزان منطقه به وجود آورد. در صورتی که فضای حاصل از قنات پا برجا بوده و پیوسته موجب پویایی منطقه گردیده است

بررسی تطبیقی، بهره برداری از منابع آب، روستای جوادیه، پایداری