پاسخ رسوب نمود و حلقه های سنجه رسوب به نوع و توزیع مکانی کاربری اراضی

رسوب نمودهای معلق و حلقه های سنجه ابزارهای مهمی در تحلیل رفتار رسوبی حوزه های آبخیز و طبعا موفقیت اقدامات آبخیزداری در مدیریت رسوب محسوب می شوند. با این وجود، تهیه و تحلیل رسوب نمودها و حلقه های سنجه در مقیاس حوزه های آبخیز و بررسی عوامل موثر بر آن در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف تحلیل رفتار آب­ نمود و رسوب نمود مشاهداتی و شبیه سازی شده برای ۱۳ رگبار طی پاییز ۱۳۹۰ تا پاییز ۱۳۹۱ در حوزه آبخیز رودخانه گلاز اشنویه در استان آذربایجان غربی با مساحت ۱۰۳ کیلومترمربع انجام پذیرفت. برای این منظور، رسوب نمودهای رگبارهای مشاهداتی با استفاده از مفهوم رسوب نمود واحد لحظه ای استنتاج و تاثیر نوع و توزیع مکانی کاربری های مرتع، کشاورزی و جنگل روی آن ها بررسی شد. همچنین، الگوی رفتاری آب نمودها و رسوب نمودهای مشاهداتی و حلقه های سنجه رسوب به ازای هر یک از کاربری ها رسم و تحلیل شد. بر اساس نتایج به دست آمده از داده های مشاهداتی، اغلب رسوب نمودها دارای اوج زودهنگام و طبعا حلقه های سنجه ساعت گرد بوده و نیز افزایش غلظت رسوب در شاخه پایین رونده رسوب نمود در اثر مشارکت تولید رسوب از کاربری های کشاورزی دامنه های بالادست آبخیز اتفاق افتاده است. صحت نتایج شبیه سازی در برآورد رسوب نمود در مرحله اعتبارسنجی، بر اساس معیار ضریب کارایی برابر ۷۱ درصد نیز مورد تائید قرار گرفت. تحلیل اثر نوع و توزیع مکانی انواع کاربری نیز دلالت بر تاثیر معنی دار آن ها بر شکل رسوب نمودها و نیز حلقه های سنجه داشته است.